Nghe có vẻ kỳ lạ, nhưng không phải vì tài chính hay sự nghiệp mà nỗi lo về tương lai Trái đất đang là lý do khiến nhiều người trẻ Mỹ ngần ngại lập gia đình và sinh con.
Biến đổi khí hậu, với những cơn bão dữ dội, mùa hè kỷ lục và cháy rừng lan rộng, đang khiến thế hệ trẻ nghi ngờ liệu thế giới này còn an toàn để chào đón một sinh linh mới hay không? - Ảnh: Guardian
Trong khi cha mẹ mong chờ bồng bế cháu, nhiều người trẻ ở Mỹ lại đang cân nhắc không sinh con, không phải vì tài chính hay sự nghiệp, mà vì họ lo lắng cho tương lai của hành tinh trước tốc độ Học sinh lớp 6 TP.HCM sẽ phát biểu tại Hội nghị Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu COP30ĐỌC NGAY
Theo một nghiên cứu đăng trên tạp chí The Lancet năm 2024, hơn 50% người từ 16 - 25 tuổi cho biết họ do dự sinh con vì khí hậu. Báo cáo của Pew Research Center cùng năm cho thấy người Mỹ dưới 50 tuổi không có con có khả năng xem biến đổi khí hậu là yếu tố ảnh hưởng đến quyết định sinh con cao gấp bốn lần so với người trên 50 tuổi.
Lý do không chỉ là sợ con cái phải lớn lên trong thế giới khắc nghiệt hơn, mà còn là cảm giác tội lỗi về "dấu chân carbon" mà một đứa trẻ sẽ để lại. Nandita Bajaj, Giám đốc điều hành tổ chức phi lợi nhuận Population Balance, cho biết: "So với các lựa chọn khác như tiêu thụ năng lượng hay đi lại, việc sinh một đứa trẻ tạo ra lượng khí thải carbon lớn hơn nhiều lần".
Giáo sư Travis Rieder của Đại học Johns Hopkins gọi đây là "di sản carbon", bởi mỗi đứa trẻ sẽ có dấu chân khí thải riêng trong suốt cuộc đời, rồi tiếp tục sinh ra thế hệ kế tiếp, kéo dài ảnh hưởng qua nhiều thế hệ. Dù vậy, Rieder không kêu gọi ngừng sinh con, mà cho rằng mỗi người nên cân nhắc kỹ giữa mong muốn làm cha mẹ và trách nhiệm với môi trường.
Sự chênh lệch mức sống cũng khiến tác động môi trường khác nhau. Người Mỹ trung bình thải ra lượng carbon gấp hơn 12 lần so với người Ghana, theo dữ liệu của Cơ sở Nghiên cứu Phát thải khí quyển toàn cầu. Điều đó đồng nghĩa với việc mỗi đứa trẻ sinh ra ở một nước giàu sẽ có tác động lớn hơn nhiều so với ở các quốc gia nghèo.
Khi sinh con trở thành chủ đề nhạy cảm vì môi trường
Dù sinh con là hành động có ảnh hưởng khí hậu lớn, chủ đề này lại ít khi được nhắc tới trong các chiến dịch giảm phát thải cá nhân. Lý do, theo nhà triết học Trevor Hedberg (Đại học Arizona), là bởi xã hội luôn coi việc sinh con là điều thiêng liêng, gắn liền với hạnh phúc và sự chúc phúc. "Khi ai đó báo tin mang thai, phản ứng đầu tiên luôn là chúc mừng, chứ không bao giờ là bàn về tác động môi trường", ông nói.
Doanh nghiệp đẩy mạnh giảm phát thải carbonĐỌC NGAY
Ngoài ra, chủ đề dân số từng gắn liền với những trào lưu tiêu cực trong quá khứ. Thập niên 1970, phong trào bảo vệ môi trường từng cảnh báo "quá tải dân số", kéo theo các quan điểm phân biệt chủng tộc và ưu sinh, khiến xã hội dè chừng khi nhắc đến việc "sinh ít vì khí hậu".
Tuy nhiên, trong thời đại khủng hoảng khí hậu, sự im lặng đó đang dần bị phá vỡ. Ngày càng nhiều người công khai rằng lý do họ không sinh con là vì lo ngại cho hành tinh.
Nhà báo tự do Ash Sanders, 43 tuổi, kể rằng cô từng kiên quyết không muốn có con. Nhưng khi mang thai ngoài ý muốn, cô đối diện cảm giác mâu thuẫn dữ dội giữa bản năng làm mẹ và nỗi lo môi trường. "Tôi thấy có lỗi khi mang thêm một người vào thế giới đang quá tải này", cô chia sẻ. Cuối cùng, cô chọn cho con làm con nuôi và vẫn giữ liên lạc. "Con bé rất đáng yêu, tôi yêu nó. Nhưng cảm giác tội lỗi thì không bao giờ hết".
Trái lại, nhà sinh vật học biển Juan Jaramillo lại đưa ra quyết định từ sớm. Ông chọn không có con từ khi còn trẻ, một phần vì quan điểm cá nhân, phần khác vì ý thức môi trường. "Những vấn đề về ô nhiễm, khai thác quá mức, cạn kiệt tài nguyên đã hiện hữu từ lâu. Tôi không muốn góp thêm vào điều đó", ông nói.
Giáo sư Rieder, người đã dành nhiều năm nghiên cứu mối liên hệ giữa sinh sản và khí hậu, cũng đối diện câu hỏi tương tự. "Có con là một trong những điều ý nghĩa nhất trong đời người, nhưng cũng là hành động tốn kém nhất về mặt carbon. Làm sao để cân bằng?". Cuối cùng, ông và vợ quyết định chỉ sinh một con, như một cách vừa giữ gìn mong muốn làm cha mẹ, vừa tôn trọng giới hạn của Trái đất.
Người gánh hậu quả nặng nề nhất của biến đổi khí hậu: 900 triệu người nghèo
Liên hợp quốc cảnh báo gần 900 triệu người nghèo nhất thế giới, tương đương 80% nhóm dân cư nghèo trên toàn cầu, đang trực tiếp đối mặt với các rủi ro ngày càng nghiêm trọng do biến đổi khí hậu.
Doanh nghiệp đẩy mạnh giảm phát thải carbonĐỌC NGAY
Người gánh hậu quả nặng nề nhất của biến đổi khí hậu: 900 triệu người nghèo