Trung Quốc giành được nhượng bộ then chốt
Theo NYT, kết quả của các cuộc đàm phán cho thấy ông Tập Cận Bình đã thành công.
Bằng cách tạm ngừng mua đậu tương và xuất khẩu đất hiếm, Trung Quốc đã buộc Mỹ phải giảm thuế và trì hoãn các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, mà không phải nhượng bộ quá nhiều.
Bằng cách tận dụng gần như thế độc quyền về đất hiếm và sức mua đậu tương Mỹ, ông Tập đã giành được những nhượng bộ then chốt từ Washington - giảm thuế quan, đình chỉ phí cảng đối với tàu Trung Quốc và trì hoãn các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của Mỹ vốn sẽ ngăn cản thêm nhiều công ty Trung Quốc tiếp cận công nghệ Mỹ. Cả hai bên cũng đồng ý gia hạn thỏa thuận đình chiến đạt được đầu năm nay nhằm hạn chế tăng thuế.
"Rõ ràng là họ ngày càng táo bạo hơn trong việc thể hiện đòn bẩy", Julian Gewirtz, cựu quan chức phụ trách chính sách Trung Quốc tại Nhà Trắng và Bộ Ngoại giao dưới thời Tổng thống Biden nhận định.
Đất hiếm sẽ là một đòn bẩy quan trọng của Bắc Kinh
Ông Tập nói với ông Trump rằng "những khúc quanh co gần đây" của cuộc chiến thương mại nên là bài học cho cả hai bên, theo tóm tắt của chính phủ Trung Quốc về phát biểu của ông Tập tại cuộc gặp ở Busan, Hàn Quốc.
Đầu tháng này, Trung Quốc đã leo thang mạnh mẽ bằng cách công bố các giới hạn mới về bán đất hiếm - khoáng sản thiết yếu cho hầu hết công nghệ hiện đại. Việc cắt nguồn cung này có thể khiến các ngành công nghiệp Mỹ tê liệt.
Thông điệp của ông Tập dường như là: Bắc Kinh đã chứng minh năng lực đáp trả, và Washington nên ghi nhớ điều đó.
"Sau khi Tổng thốngTrump phát động cuộc chiến thuế quan và thương mại, Trung Quốc là quốc gia duy nhất sẵn sàng đối đầu trực diện", giáo sư Zhu Feng thuộc Đại học Nam Kinh nói, lưu ý rằng chiến thắng lớn nhất của Trung Quốc có thể là khiến Washington phải cân nhắc kỹ trước khi áp đặt các biện pháp mới.
"Nếu ông Trump buộc Trung Quốc thực thi hoàn toàn kiểm soát xuất khẩu đất hiếm, đó sẽ là tình huống đôi bên cùng thiệt", ông nói thêm.
Hiểu điều ông Trump cần
Ông Tập dường như cũng hiểu điều mà ông Trump cần - một thỏa thuận để ông thể hiện trước cử tri trong nước như một chiến thắng. Kết quả này cho phép ông Trump tuyên bố chiến thắng cho nông dân và doanh nghiệp Mỹ, dù Trung Quốc về cơ bản chỉ khôi phục nguyên trạng bằng cách đồng ý mua đậu tương và tạm hoãn hạn chế xuất khẩu đất hiếm.
Trong khi đó, ông Trump cho biết sẽ giảm một nửa mức thuế 20% áp lên hàng hóa Trung Quốc nhằm gây áp lực buộc Bắc Kinh làm nhiều hơn để ngăn chặn buôn bán fentanyl. Việc giảm thuế được công bố hôm thứ Năm đưa tổng mức thuế lên hàng hóa Trung Quốc xuống khoảng 47% từ 57%. Bộ Thương mại Trung Quốc cũng nói rằng hai bên đã đồng ý gia hạn một năm thỏa thuận đình chiến hạn chế tăng thuế, vốn dự kiến hết hạn vào ngày 10/11.
Một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc nắm thế thượng phong vì chính quyền Trump không có mục tiêu rõ ràng.
Những thỏa thuận đạt được hôm thứ Năm có thể mang lại sự yên ổn tạm thời trong quan hệ căng thẳng Mỹ - Trung. Ông Trump nói hai nhà lãnh đạo cũng thảo luận việc "hợp tác cùng nhau" để chấm dứt chiến tranh ở Ukraine. Ông cho biết sẽ đến thăm Trung Quốc vào tháng 4, và sau đó ông Tập sẽ thăm Mỹ.
Tuy nhiên, bất kỳ tiến triển nào đạt được hôm thứ Năm đều có thể bị xóa bỏ nhanh chóng nếu một bên cho rằng bên kia vi phạm thỏa thuận.
Khi chưa có thỏa thuận cuối cùng, chưa rõ trạng thái hòa hoãn hiện tại sẽ kéo dài bao lâu.
"Có thể tôi hơi hoài nghi vì đã thấy series này quá nhiều lần, nhưng đây là những vấn đề rất dễ bị đảo ngược và dễ khiến hai bên cáo buộc nhau thiếu thiện chí", Giáo sư Ja Ian Chong thuộc Đại học Quốc gia Singapore nói.