Tuyển Anh lại bị 'đâm sau lưng' thì khó vô địch World Cup

Thầy trò Thomas Tuchel khép lại vòng loại với tám trận thắng tuyệt đối. Họ ghi tổng cộng 20 bàn và không để thủng lưới bất kỳ lần nào. Đó là thành tích chưa đội tuyển nào ở châu Âu từng đạt được trong lịch sử vòng loại World Cup.

Trong bối cảnh Brazil phải vật lộn giành vé, Italy đứng trước nguy cơ bị loại và phải đá play-off, nhiều người cho rằng truyền thông Anh sẽ bùng nổ niềm tự hào. Nhưng thực tế là điều ngược lại. Tuyển Anh lại trở thành tâm điểm của chỉ trích, nghi ngờ và công kích, thậm chí ở mức cực đoan.

Thắng cũng bị chê, đá hay cũng bị soi

Điều mỉa mai nằm ở chỗ tuyển Anh đang trình diễn phong độ ổn định nhất trong nhiều năm qua. Họ ghi đều đặn 2-3 bàn mỗi trận, kiểm soát thế trận, giữ sạch lưới. Nhưng báo chí Anh vẫn xoáy vào luận điệu quen thuộc: họ thắng vì đối thủ quá yếu.

Đó không phải lỗi của Tuchel. UEFA xếp bảng, Anh không thể tự chọn đối thủ. Và cũng bởi họ mạnh nên được xếp hạt giống, tránh đụng độ Đức hay Tây Ban Nha ở vòng loại. Nhưng ở Anh, logic đơn giản ấy không bao giờ đủ. Đội bóng càng thắng dễ, truyền thông lại càng tỏ ra… khó chịu.

Tình trạng này không mới. Ở vòng loại World Cup 2018, tuyển Anh bất bại với tám thắng và hai hòa. Họ vẫn bị chê là chơi bóng thiếu cảm xúc, chỉ biết trông chờ vào các tình huống cố định. Đến vòng loại World Cup 2022, họ tiếp tục bất bại. Nhưng Gareth Southgate bị chỉ trích không ngừng vì lối đá bị xem là bảo thủ, tẻ nhạt, thiếu sáng tạo. Và bây giờ, đến ngay cả Thomas Tuchel ,một HLV danh tiếng, có bản CV đáng nể, cũng chịu đòn công kích dù đang giúp tuyển Anh đạt thành tích hoàn hảo.

Ở trận thắng Albania, tuyển Anh thể hiện bản lĩnh điềm tĩnh. Họ kiên nhẫn bóc tách lớp phòng ngự dày đặc của đối thủ, rồi Harry Kane lập cú đúp sau những pha kiến tạo sắc sảo từ Bukayo Saka và Marcus Rashford. Đó là trận đấu kiểm soát tốt, xử lý tình huống hợp lý, thay người chuẩn mực.

Nhưng truyền thông Anh vẫn không hài lòng. Họ chê lối đá “chưa đủ bùng nổ”, “thiếu tốc độ”, “không tạo cảm hứng”. Có lẽ nếu Kane ghi ba bàn, họ sẽ hỏi vì sao anh không ghi bốn. Nếu Tuchel thắng 5-0, họ sẽ thắc mắc vì sao không phải 7-0.

Tuyển Anh đá hay vẫn bị chê.

Sự soi mói ấy khiến tuyển Anh giống như “vi trùng dưới kính hiển vi”. Chỉ một đường chuyền sai, một pha xử lý chậm, một quyết định thay người chưa làm hài lòng tất cả cũng đủ trở thành đề tài gây bão mạng xã hội và bị phân tích suốt nhiều ngày.

Điều đáng buồn là sự chỉ trích này không xuất phát từ chuyên môn thuần túy. Nó đến từ nhu cầu giải trí và thu hút lưu lượng trong ngành truyền thông. Những chiến thắng dễ trước đội yếu không đủ hấp dẫn độc giả, nên người ta phải thổi phồng vấn đề lên để tạo drama. Thắng vì mạnh? Không. Thắng vì đối thủ yếu. Chơi chắc chắn? Không. Chơi thiếu sáng tạo. Xoay tua? Thiếu ổn định. Dùng đội hình mạnh? Không nghiêm túc thử nghiệm.

Vậy thì, tuyển Anh phải làm sao để không bị chê?

Câu trả lời là: không thể.

Southgate, Tuchel và cái vòng luẩn quẩn áp lực

Southgate từng là nạn nhân điển hình. Dù đưa tuyển Anh vào bán kết World Cup 2018 và chung kết Euro 2020, 2024, ông vẫn bị đối xử như kẻ thất bại. Giờ đến Tuchel, dù toàn thắng và không thủng lưới, ông vẫn bị đánh giá là “chưa đủ thuyết phục”. Cứ như thể tuyển Anh phải trình diễn thứ bóng đá rực lửa trong mọi khoảnh khắc, bất kể đối thủ là ai hay đá kiểu gì.

Nhưng điều nguy hiểm nhất nằm ở tác động ngược. Sức ép truyền thông khiến các đời HLV tuyển Anh liên tục điều chỉnh, thay đổi chiến thuật, thử nghiệm nhân sự chỉ để chiều dư luận. Điều đó phá vỡ sự liền mạch, thứ vốn là yếu tố quan trọng nhất khi bước vào các giải đấu lớn. Kết quả là tuyển Anh thường đến World Cup hay Euro với tâm lý căng cứng, bộ khung thiếu ổn định và thi đấu dưới sức.

Càng cố gắng đáp ứng kỳ vọng phi lý, họ càng đánh mất chính mình. Giống như câu nói dân gian: “Lợn lành thành lợn què”.

Lúc này, Italy lao đao, Brazil chật vật, Đức trẻ hóa đội hình. Nhưng tuyển Anh, đội bóng toàn thắng, lại bị mổ xẻ không thương tiếc vì… thắng quá dễ.

Kane liên tục ghi bàn, nhưng chưa làm truyền thông Anh hài lòng.

Kane phá kỷ lục? Họ bảo Anh lệ thuộc vào một cá nhân. Kane tịt ngòi? Họ chê Tuchel dùng người sai. Tuchel xoay tua? Bị xem là thiếu nghiêm túc. Tuchel dùng đội mạnh? Bị xem là “ăn hiếp đội nhỏ”.

Đó không phải tranh luận chuyên môn nữa. Đó là một kiểu “nghiện” chỉ trích.

Tuyển Anh đang sở hữu thế hệ cầu thủ xuất sắc từ năm 1990: Bellingham, Foden, Saka, Rice, Palmer, Mainoo, cùng bộ khung giàu kinh nghiệm như Kane, Stones, Walker. Họ có HLV đẳng cấp, sự ổn định hiếm thấy, và nền tảng chiến thuật rõ ràng. Họ xứng đáng được nhìn nhận công bằng.

Không ai bảo truyền thông phải tung hô mù quáng. Nhưng chỉ trích cực đoan, cố tình bóp méo vấn đề, biến sai sót nhỏ thành thảm họa, điều đó chỉ khiến đội bóng mang thêm gánh nặng. Một đội tuyển muốn vô địch thế giới không thể ra sân với tâm lý mỗi sai lầm có thể trở thành đề tài bị “đánh hội đồng” ngày hôm sau.

Nếu tuyển Anh tiếp tục gục ngã ở các giải lớn, lỗi không nằm ở chất lượng cầu thủ hay chiến thuật. Lỗi nằm ở môi trường tâm lý mà chính truyền thông nhào nặn. Một môi trường độc hại, nơi thành công không được ghi nhận, nơi nỗ lực bị xem nhẹ, và nơi mọi thành tích đều có thể biến thành cái cớ để chê bai.

Và nếu sau 60 năm họ vẫn chưa thoát cảnh trắng tay, đó không phải điều lạ. Điều lạ là họ vẫn còn trụ được đến hôm nay trước cơn lốc chỉ trích không bao giờ dứt.