Mới 4 tháng tuổi, bé Anvi phải nhập viện chăm sóc đặc biệt. Cha mẹ bé đã đưa bé đi cấp cứu sau khi bác sĩ phòng khám nhận thấy bé bị đau ngực.
Bé không phải là em bé duy nhất trong khu vực, nơi tràn ngập tiếng ho và tiếng khóc của những đứa trẻ khác đang vật lộn để thở. Thủ phạm chính là lớp khói bụi dày đặc đang bóp nghẹt thủ đô Delhi của Ấn Độ.
Cha của Anvi, anh Amrit, chia sẻ: “Ô nhiễm ở Delhi rất tệ. Chúng tôi lớn tuổi hơn nên không bị ảnh hưởng nhiều. Nhưng con gái tôi mới 4 tháng tuổi. Hệ miễn dịch của con rất yếu. Điều này thực sự khó khăn cho con bé.”
Thủ đô ô nhiễm nhất thế giới
Theo Báo cáo Chất lượng Không khí Thế giới thường niên của công ty giám sát chất lượng không khí Thụy Sĩ IQAir, Delhi đã giữ danh hiệu đáng buồn là thủ đô hoặc vùng thủ đô ô nhiễm nhất thế giới trong sáu năm liên tiếp.
Một đứa trẻ đang được điều trị bệnh hô hấp tại Bệnh viện Hakeem Abdul Hameed Centenary ở Delhi.
Vào tháng 11 năm 2025, Chỉ số Chất lượng Không khí (AQI) của thành phố đã tăng vọt lên 795, cao gần gấp 8 lần ngưỡng 100 (khi chất lượng không khí bắt đầu trở nên không lành mạnh). Ở một số khu vực, AQI thậm chí còn đạt 1.185.
Tuy nhiên, ô nhiễm không chỉ giới hạn ở Delhi. Báo cáo của IQAir cho thấy, sáu trong số 10 thành phố ô nhiễm nhất thế giới năm ngoái, và 74 trong số 100 thành phố ô nhiễm nhất , đều nằm ở Ấn Độ.
Một báo cáo năm 2024 của Viện Ảnh hưởng Sức khỏe (Hoa Kỳ) và UNICEF cũng cho thấy, ô nhiễm không khí đã gây ra 2,1 triệu ca tử vong ở Ấn Độ vào năm 2021. Trong số đó có 169.400 trẻ em dưới 5 tuổi, con số cao nhất trên toàn cầu.
Vì sao Delhi ngạt thở, đặc biệt vào mùa đông?
Delhi, vùng thủ đô đông dân thứ hai thế giới, là trung tâm của vấn đề chất lượng không khí Ấn Độ do vô số nguồn gây ô nhiễm: hoạt động công nghiệp, bụi xây dựng, đốt rác thải, và quan trọng nhất là giao thông.
Sở hữu xe hơi đang gia tăng do tầng lớp trung lưu của Ấn Độ phát triển, và đây thường là lựa chọn thực tế nhất ở Delhi. Tuy nhiên, việc thực thi các biện pháp cắt giảm khí thải vẫn còn yếu.
Bên cạnh đó, ô nhiễm từ các khu vực bên ngoài thành phố, bao gồm việc đốt rơm rạ sau thu hoạch, chiếm hơn một nửa lượng khói bụi của Delhi. Dù có các quy định và tiền phạt, hành vi đốt cây trồng vẫn tiếp diễn vì nông dân thấy việc này dễ dàng và rẻ hơn thuê nhân công.
Vị trí địa lý cũng bất lợi cho Delhi. Thành phố này nằm trong Đồng bằng Ấn-Hằng, một vùng đất thấp kéo dài đến chân dãy Himalaya. Dãy núi này hoạt động như một bức tường, làm giữ lại không khí ô nhiễm bên trong.
Địa lý là 1 nguyên do chính khiến Ấn Độ ô nhiễm không khí đến vậy
Vào mùa hè, không khí ấm áp bay lên tạo ra gió phân tán khói bụi. Nhưng vào mùa đông, không khí lạnh ở mặt đất không bay lên và phân tán chất gây ô nhiễm, dẫn đến một lớp không khí độc hại bao phủ kéo dài nhiều ngày, thậm chí nhiều tuần.
PM2.5: Kẻ giết người thầm lặng
Khi các chuyên gia nói về chất lượng không khí kém, mối quan tâm lớn nhất của họ là bụi mịn PM2.5 . Những hạt cực nhỏ này có đường kính 2,5 micron trở xuống, nhỏ hơn khoảng 30 lần so với chiều rộng của sợi tóc người.
Chúng có thể xâm nhập sâu vào phổi và đi vào máu, gây ra các bệnh hô hấp, tim mạch và ung thư. Theo chuyên gia, chúng là những hạt "gây tử vong cao nhất".
Một báo cáo cho biết, hơn 116.000 trẻ sơ sinh ở Ấn Độ đã tử vong vào năm 2019 do tiếp xúc với ô nhiễm không khí, con số cao nhất toàn cầu.
Tiến sĩ Randeep Guleria gọi ô nhiễm không khí là "tình trạng khẩn cấp y tế" và là "kẻ giết người thầm lặng". Ngoài ra, ô nhiễm còn gây ra tổn thất kinh tế nghiêm trọng, ước tính tiêu tốn của Ấn Độ 95 tỷ đô la Mỹ (khoảng 2.888 nghìn tỷ đồng ) hàng năm.
Khoảng cách giữa chính sách và thực thi
Ấn Độ đã bắt đầu đối phó với vấn đề ô nhiễm từ năm 1981, nhưng kết quả không đồng đều. Các chuyên gia chỉ ra khoảng cách lớn giữa mục tiêu chính sách và việc thực hiện.
Ví dụ, hai "tháp lọc khói" (smog towers) được lắp đặt ở Delhi năm 2021 có chi phí xây dựng cao và chi phí vận hành hàng tháng lớn. Tuy nhiên, dữ liệu cho thấy chúng chỉ giảm ô nhiễm 17% trong bán kính 100m, khiến việc nhân rộng là không khả thi.
Từ cuối năm 2023, các tháp đo khí thải đã phải đóng cửa liên tục do vấn đề tài chính.
Một vấn đề khác là xác định đâu là chất gây ô nhiễm. Nhiều khoản tài trợ tập trung vào giảm bụi PM10, trong khi PM2.5 – yếu tố gây ung thư phổi – lại chưa được quan tâm đúng mức.
Chuyên gia Zerin Osho nhấn mạnh: “Nếu bạn chỉ giảm PM10 mà không giảm PM2.5, bạn vẫn sẽ chết.” Các chuyên gia đang kêu gọi chuyển đổi từ phương pháp tiếp cận tập trung vào thành phố sang phương pháp tiếp cận dựa trên khu vực khí quyển (airshed) , vì ô nhiễm không bị giới hạn bởi biên giới hành chính.
Lựa chọn khó khăn của người dân
Trong khi tiến trình giải quyết vấn đề còn chậm chạp, người dân Delhi đang phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn. Madhu, một người làm việc ở Delhi, đã phải chuyển đi vì sức khỏe cô suy giảm do không khí.
Tuy nhiên, hàng triệu người nghèo khác không có điều kiện để di chuyển. Nhiều người phải sống và làm việc gần các bãi rác, nơi thường xuyên bốc cháy và thải ra khói độc hại.
“Ô nhiễm là đáng lo ngại,” một sinh viên Đại học Delhi tên Harshanshu nhận xét. “Nhưng với những vấn đề như thức ăn, quần áo và nhà ở chưa được giải quyết, người dân sẽ nghĩ đến ô nhiễm sau.”
Ông Arunabha Ghosh kết luận rằng người dân Ấn Độ rất cần có nhu cầu về không khí sạch . Ông nói, “Không khí tồi tệ không phải là thứ bạn trở nên miễn nhiễm. Đây là một chất độc.”
Nguồn: CNA