Theo dự báo của Tập đoàn Dữ liệu quốc tế IDC, đến năm 2030, trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ mang lại trị giá tương đương 5.000 tỷ USD cho kinh tế toàn cầu. Công nghệ AI được coi là một trong những các ngành công nghệ chiến lược ở Việt Nam.
Đây cũng là một trong những nội dung được thảo luận trong cuộc làm việc của Phó Thủ tướng Nguyễn Chí Dũng với Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia Việt Nam về phát triển các ngành công nghệ chiến lược, ngày 26/11, tại Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia (NIC) cơ sở Hòa Lạc.
Việt Nam cần làm gì để phát triển nhanh các ngành công nghệ chiến lược trong 1 - 2 năm tới?
Để trả lời câu hỏi này, đặc biệt là phát triển AI, theo PGS-TS Nguyễn Phi Lê, điều hành Viện nghiên cứu và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI4LIFE), ĐH Bách khoa Hà Nội, vấn đề cốt lõi là Việt Nam phải có nguồn lực.
PGS-TS Nguyễn Phi Lê phát biểu kiến nghị với Phó Thủ tướng. Ảnh: MH
PGS phân tích, đặc biệt, chúng ta phải phát triển AI để giải quyết bài toán đặc thù của Việt Nam. Chẳng hạn, năm nay bão lũ xảy ra rất nhiều, cứ hết đợt này đến đợt khác. Các nước lớn ở trên thế giới như Mỹ, Trung Quốc, EU… có những mô hình lớn để dự báo thời tiết. Nhưng khi đem những mô hình lớn này về áp dụng với tình hình bão lũ của Việt Nam thì lại không hiệu quả, bởi họ huấn luyện dựa trên dữ liệu của thế giới. Hơn nữa, đặc trưng khí hậu của Việt Nam hoàn toàn khác với thế giới.
"Do đó, muốn xây dựng những giải pháp AI đặc trưng cho Việt Nam thì bắt buộc phải là những người làm AI của Việt Nam và những chuyên gia khí tượng của nước ta ngồi làm cùng với nhau. Muốn làm được việc này thì cần phải có những người hiểu rất sâu về AI, làm rất giỏi về AI của Việt Nam thì mới làm được. Nhưng theo tôi, đội ngũ này ở Việt Nam là vô cùng mỏng", PGS Nguyễn Phi Lê nhấn mạnh.
Đào tạo tầng lớp tinh hoa về AI, tạo sản phẩm chiến lược "made in Vietnam"
Sản phẩm AI trong khí tượng thủy văn có thể giúp Việt Nam dự báo trước những thay đổi của thời tiết, bão lũ. Ảnh minh họa
Xuất phát từ thực tế này, PGS Nguyễn Phi Lê kiến nghị với Phó Thủ tướng: "Chúng ta trước tiên phải đẩy mạnh đào tạo tầng lớp tinh hoa về AI. Nói thẳng ra thì việc đào tạo AI ở các trường ĐH ở Việt Nam mới chỉ dừng lại chủ yếu ở bậc ĐH. Ở bậc này, sinh viên chỉ mới sử dụng được AI mà thôi, chứ không làm được các sản phẩm AI chuyên sâu".
Vị chuyên gia này giải thích, Việt Nam hơi ngược với thế giới là tỷ lệ sinh viên học sau ĐH rất thấp. Trong khi trên thế giới, tỷ lệ này lại ngang bằng nhau. Các bạn học sau ĐH ở Việt Nam nhiều khi còn không bằng các bạn học ĐH. Bởi những người giỏi nhất thì đi nước ngoài học và họ thường ở lại đó làm luôn. Như vậy, trình độ nhân lực AI và chất lượng cao ở Việt Nam là vô cùng thấp. Do đó, để giải bài toán này, không còn cách nào khác là chúng ta phải đào tạo tầng lớp tinh hoa về AI.
PGS Nguyễn Phi Lê đề xuất Việt Nam nên thành lập các cụm AI master, giống như Trung Quốc đã làm. Các cụm AI này sẽ quy tụ những trường ĐH hàng đầu của Việt Nam. Các công ty công nghệ có thể ra đề bài và các trường ĐH sẽ chọn ra những sinh viên giỏi nhất để đào tạo ở bậc thạc sĩ và tiến sĩ. Chúng ta có thể dùng chính những bài toán mà các doanh nghiệp đưa ra để đầu tư tiền cho các sinh viên học. Học xong, các bạn có thể làm việc tại các doanh nghiệp này.
"Ngoài ra, ở các cụm AI này, chúng ta có thể kết nối với các chuyên gia ở những viện, trường hàng đầu trên thế giới. Bởi có nhiều người muốn đóng góp xây dựng và phát triển AI cho Việt Nam. Đây là cách để Việt Nam phát triển AI một cách bền vững và làm chủ công nghệ này", PGS Nguyễn Phi Lê cho biết.
Nữ PGS chia sẻ: "Thứ hai, về sản phẩm chiến lược, tôi thấy có một số sản phẩm mà chúng ta nên làm, chỉ có người Việt mới có thể làm được. Đầu tiên là AI trong khí tượng thủy văn (của Việt Nam - PV). Đây là thứ chỉ có Việt Nam mới làm được. Bởi dữ liệu chúng ta có sẵn bao nhiêu năm qua và đội ngũ chuyên gia về khí tượng thủy văn và chuyên gia AI có thể làm được. Lũ lụt là vấn đề có tầm ảnh hưởng xã hội lớn và chúng ta có thể áp dụng AI để giải quyết".
Giải quyết những "bài toán lớn" của đất nước hiện nay
Phó Thủ tướng phát biểu chỉ đạo tại cuộc làm việc. Ảnh: MH
Tại cuộc làm việc, với với Mạng lưới Đổi mới sáng tạo và chuyên gia, Phó Thủ tướng đề nghị bám sát chủ trương của Đảng, Nhà nước, nhất là Nghị quyết 57, 11 ngành công nghệ chiến lược và giải quyết những "bài toán lớn" của đất nước hiện nay.
Ngoài ra, Phó Thủ tướng đề nghị mạng lưới chủ động nghiên cứu, đề xuất chương trình hợp tác quốc tế, kết nối chuyên gia Việt Nam trong và ngoài nước vào các dự án ngắn và dự án chiến lược. Đồng thời tích cực tham gia phản biện chính sách, xây dựng chiến lược, chính sách, chuyển giao tri thức, đào tạo chuyên gia và cố vấn công nghệ; cũng như huy động nguồn lực quốc tế, hình thành các trung tâm R&D, hỗ trợ đào tạo, triển khai các sản phẩm…
Theo Phó Thủ tướng, xây dựng và phát triển các ngành công nghệ chiến lược là yêu cầu tất yếu, nhiệm vụ trọng tâm và lâu dài, nâng cao năng lực cạnh tranh để giúp Việt Nam phát triển đột phá, nhanh, bền vững. Hơn nữa, đây cũng là con đường ngắn nhất để Việt Nam bắt kịp, tiến cùng, vượt lên để bứt phá trở thành quốc gia phát triển, thịnh vượng và tự cường.
Nhiệm vụ này đòi hỏi sự vào cuộc của toàn bộ hệ thống chính trị, sự chung tay của người dân và cộng đồng doanh nghiệp và đặc biệt là sự dấn thân của đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học, sự đồng hành của bạn bè quốc tế.