Mùa hè này, sau khi Meta rót 14 tỷ USD vào Scale AI và “thu nạp” luôn nhà sáng lập 28 tuổi Alexandr Wang, các khách hàng hạng A như OpenAI và Google đồng loạt tạm dừng hợp tác với startup, một cộng tác viên của Scale AI lo lắng hỏi ChatGPT nghĩ gì về số phận công ty mình. Anh ta quá quen chatbot này, vì trước đó chính anh kiểm thử các lỗ hổng của nó. Và dự báo mà ChatGPT đưa ra thì khá u ám.
“Scale AI sẽ không còn tồn tại như một thực thể độc lập đáng tin trong vòng 24 tháng”, ChatGPT dù chẳng phải cơ quan thẩm quyền nào nhưng đã đưa ra câu trả lời như vậy. “Hạ tầng của công ty sẽ được tái sử dụng cho nhu cầu nội bộ của Meta. Tệp khách hàng sẽ bốc hơi. Vai trò như một bên ‘đánh giá/kiểm định’ trung lập về an ninh (red team) hay đánh giá bên ngoài về cơ bản đã chấm dứt”.
Người cộng tác viên này chia sẻ log chat cho đồng nghiệp trong Scale AI. Trong một phản hồi mà Business Insider xem được, một người nói họ đã trên đường rời đi, mô tả startup như một quả bom hẹn giờ.
Chatbot đang “đọc” từ cơn bão tiêu đề về Scale AI - công ty vốn đến mùa hè năm nay vẫn được ca tụng là một trong những startup phát triển nhanh nhất trong giới công nghệ: Nơi các gã Big Tech tranh đua AI tìm đến để kiểm thử chatbot của mình, chỉnh lỗi và hoàn thiện. Gần đây, hào quang phai dần: Nhà đầu tư hạ định giá mạnh, người lao động kêu ca mức trả công, và đối thủ lao vào giành khách.
Đội quân cộng tác viên gán nhãn dữ liệu khổng lồ từng giúp Scale AI thành cỗ máy hùng mạnh đang bức xúc vì cho rằng bị cắt trả công, phải tham gia các buổi “onboarding” dài mà không lương để vào dự án AI mới, và khối lượng việc mỏng đi.
Hoạt động trong phòng chat chính của Outlier, nền tảng gig chính của Scale AI, khoe có hơn 100.000 “tasker” tụt mạnh từ sau thương vụ Meta: Các chủ đề thảo luận hàng tuần chỉ còn vài chục phản hồi, thay vì hàng trăm như thường lệ.
Một tasker nói họ đã tốn gần 40 giờ trong một tháng cho các buổi onboarding không lương mà vẫn không nhận được việc, lưu ý rằng nền tảng đối thủ như Mercor của Scale AI có trả cho loại công việc này. Elizabeth Boyd, một tasker khác, bảo cô hiếm khi làm cho Outlier nữa sau khi thấy mức thu nhập hiệu dụng với một số dự án bị cắt xuống quanh 20 USD/giờ so với 50 USD cô từng kiếm được. Một gig quảng cáo 20 USD/giờ nhưng chỉ cho phép làm 3 phút mỗi 2 ngày, tức trả 0,99 USD.
Người phát ngôn Scale AI, Joe Osborne nói số liệu tài chính cho thấy công ty đang đi đúng hướng. “Quý này đang trên đà là lớn nhất của năm 2025; mảng dữ liệu hiện lợi nhuận cao hơn trước thương vụ Meta, và mảng ứng dụng bao gồm làm việc với các công ty Fortune 500 và cơ quan chính phủ đã tăng gấp đôi doanh thu nửa cuối năm so với nửa đầu”, Osborne viết qua email. Ông cũng nói số người dùng hoạt động trên Outlier tăng sau thương vụ Meta và mức trả được căn theo kỹ năng từng dự án; cộng tác viên luôn thấy mức trả trước và có quyền từ chối gig.
Công ty cũng đang đa dạng hóa. Startup này lao vào các lĩnh vực như robot, công bố phòng lab mới mùa thu này để đáp ứng nhu cầu bùng nổ dữ liệu huấn luyện robot. Họ tăng đặt cược vào quân đội Mỹ và các hợp đồng chính phủ khác, trúng thầu tối đa 199 triệu USD hợp đồng quốc phòng kể từ sau thương vụ Meta.
Một số nhà đầu tư vẫn lạc quan. Theo một nhà đầu tư hiện hữu, Meta phần lớn để Scale tự vận hành, như một công ty độc lập. Với khoảng 1 tỷ USD trên bảng cân đối, startup này chưa có kế hoạch gọi vốn, và một thương vụ IPO vẫn “có thể” vào lúc nào đó.
XÁC SỐNG
Một số người khác nhìn Scale AI như một con cá đã bị mổ ruột. Thương vụ Meta, định giá Scale AI ở mức 29 tỷ USD đã giảm định giá của Scale AI trên thị trường thứ cấp cổ phần pre-IPO. Noel Moldvai, CEO Augment, nói nền tảng của ông từng xử lý giao dịch trị giá hàng triệu USD cổ phần Scale AI trước thương vụ; sau đó giao dịch khựng lại khi người bán chờ xem công ty có hồi phục không.
Gần đây hoạt động tăng lại, nhưng ở định giá thấp hơn, khoảng 15 đến 9 tỷ USD. Thông điệp ngầm từ vụ “bán mình” cho Meta theo Moldvai có thể là: “Có vẻ Meta chỉ nhắm vào Alexandr Wang, và cấu trúc này là cách để họ đưa anh ấy về”. Ông nói thêm rằng định giá của Scale AI vẫn có thể bật tăng lại.
Trên một thị trường khác, Caplight, định giá Scale AI rơi còn 7,3 tỷ USD. Osborne nói con số đó không chính xác vì chưa có giao dịch ở mức giá ấy và nếu so theo bội số của công ty tương đương thì phải cao hơn.
Nếu công ty không xoay được, họ có thể trở thành ví dụ mới cho một startup từng rất hứa hẹn rồi hóa “xác sống” sau khi bị một gã công nghệ rót tiền.
Mùa hè này, Scale AI vẽ bức tranh màu hồng về khoản đầu tư của Meta, gọi đây là cú bơm tiền lớn. Thông điệp này cũng được truyền cho nhân sự văn phòng, theo lời một cựu thành viên đội red team của Scale AI, đội chuyên “đánh” chatbot tìm lỗi và lỗ hổng. Vài tuần sau thương vụ, anh bị sa thải trong đợt tinh gọn lớn cắt 14% nhân sự toàn thời gian (khoảng 1.400 người).
Osborne nói đợt sa thải nhằm đưa mảng dữ liệu về mức có lợi nhuận và giờ đã đạt mục đích.
Không chỉ thế. Tháng 9, Scale AI chấm dứt hợp đồng với 12 cộng tác viên trong đội red team, viện lý do hiệu suất. Hai cựu thành viên nói khối lượng việc của đội teo lại từ sau thương vụ Meta, họ đổ lỗi thiếu việc khiến bị cắt. Cuối tháng đó, Scale AI đóng một đội contractor ở Dallas làm AI tổng quát khi công ty chuyển hướng sang các mảng chuyên sâu hơn.
Osborne nói 12 người này thuộc lực lượng thời vụ, là phần nhỏ của tổng đội red team mà công ty vẫn cam kết đầu tư. Việc cắt giảm ở Dallas là một phần dịch chuyển của ngành sang công việc đòi hỏi kỹ năng cao hơn và chỉ là phần nhỏ lực lượng.
Trong khi đó, một loạt startup huấn luyện AI ập vào lôi kéo người làm và khách hàng của Scale AI. Vài cái tên gọi vốn ở định giá phi mã. Surge AI cán mốc 24 tỷ USD, còn Mercor, do ba người 22 tuổi điều hành thông báo tháng 10 đã gọi 350 triệu USD ở định giá 10 tỷ USD.
Mercor đã thắng ít nhất một dự án huấn luyện AI lớn từ Meta, cổ đông 49% của Scale AI. Tháng 9, Scale AI kiện Mercor tại California, cáo buộc Mercor thuê một nhân viên kinh doanh của Scale để lôi kéo khách hàng lớn nhất; phía Mercor phủ nhận.
“Spam và dữ liệu kém chất lượng đã trở thành chi phí chấp nhận được của việc kinh doanh”, Tammy Hartline, cựu tư vấn Scale AI nay làm ở Mercor nói.
Một nhà đầu tư Scale AI nói ông bực tức với ban lãnh đạo vì để mất khách vào tay Surge AI, công ty được đồn có doanh thu 2024 vượt Scale dù chưa từng gọi vốn bên ngoài (Scale AI đã gọi hơn 1,5 tỷ USD trước thương vụ Meta).
CEO Mercor, Brendan Foody, công khai chỉ trích Scale AI vì mức trả thấp và vấn đề chất lượng dữ liệu. “Scale đánh mất trọng tâm sản phẩm, đánh mất chuẩn chất lượng”, Foody nói trên podcast tháng 9. Đáp lại, người phát ngôn Scale AI nói các chỉ số chất lượng đang ở “mức cao kỷ lục”.
Vấn đề là không chỉ CEO đối thủ phàn nàn. Tammy Hartline, người quản lý dự án cho Scale AI với tư cách tư vấn cho đến mùa hè 2025 nói Scale đã lớn quá nhanh đến mức nhu cầu là “có người” hơn là “có kỹ năng”. “Spam và dữ liệu kém chất lượng đã trở thành chi phí chấp nhận được của việc kinh doanh”, cô nói. Hartline gia nhập Mercor tháng 9.
Scale AI cũng vướng vấn đề bảo mật từ trước khoản đầu tư của Meta. Tháng 6, Business Insider đưa tin Scale AI thường xuyên dùng Google Docs công khai để theo dõi công việc cho các khách hàng lớn như Google, Meta và xAI. Thực hành này khiến tài liệu huấn luyện AI dán nhãn “mật” có thể truy cập bởi bất kỳ ai có link, và phơi ra cả đống thông tin cá nhân như email riêng và mức trả của cộng tác viên. “Chúng tôi coi trọng an ninh dữ liệu”, Osborne nói. “Chúng tôi đã điều tra kỹ và vô hiệu hóa khả năng chia sẻ công khai tài liệu từ hệ thống do Scale quản lý”.
Bảo mật cẩu thả vốn không hiếm trong mảng huấn luyện AI, Surge AI cũng để lộ công việc nhạy cảm cho khách hàng Anthropic. Nhưng các tài liệu rò rỉ mà Business Insider nắm được cho thấy, trong một dự án cho Google, Scale AI đối mặt với vấn đề bảo mật và chất lượng suốt từ năm 2023 - 2024. Hàng nghìn tasker bị gắn cờ “nghi spam”, “gian lận”, với hàng trăm người bị liệt trong các bảng tính đặt tên kiểu “Người tốt & xấu” và “tasker nghi không thuộc Mỹ”. Gần đây Meta gỡ hơn 40 nhóm mua bán lại tài khoản huấn luyện AI, bao gồm của Scale AI sau một điều tra của Business Insider. Osborne nói các chỉ số chất lượng dữ liệu của Scale đang cao nhất từ trước tới nay.
Dù vậy, công ty cũng ghi vài thắng lợi gần đây. Từng bị sa lầy kiện tụng, họ mới đây đồng ý dàn xếp nhiều vụ kiện của cựu worker ở California cáo buộc bị trả thiếu và bị phân loại sai là contractor (Scale không còn nhận gig worker từ bang này). Câu hỏi lớn vẫn là Scale AI có thể thịnh vượng trong ngành huấn luyện AI ngày càng chật chội mà chính họ góp phần khai sinh hay không. Với nhiều cựu cộng tác viên, có lẽ sẽ quá muộn để chờ câu trả lời.
Theo: BI