Bộ trưởng Xây dựng nói về đường sắt Hà Nội - Quảng Ninh 'đắp chiếu' hơn 10 năm

Công trình dang dở

Trong kiến nghị gửi Quốc hội trước Kỳ họp thứ 10, khóa XV, cử tri Bắc Ninh cho biết dự án đường sắt Lim - Phả Lại được triển khai từ năm 2005, nhưng dừng thi công từ năm 2011 đến nay. Việc công trình kéo dài trong tình trạng dang dở khiến nhiều khu dân cư bị chia cắt, đất đai bỏ hoang, hoạt động sản xuất - sinh hoạt của người dân bị ảnh hưởng trực tiếp.

Trả lời kiến nghị cử tri tỉnh Bắc Ninh Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh cho hay, tuyến Lim - Phả Lại là một phần của dự án Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, công trình buộc phải đình hoãn và giãn tiến độ từ năm 2011 theo Nghị quyết 11 của Chính phủ về cắt giảm đầu tư công.

Lãnh đạo Bộ Xây dựng chia sẻ với những tác động kéo dài mà dự án gây ra cho địa phương trong thời gian đình trệ.

Hiện trạng đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân. Ảnh: Hoàng Dương.

Theo tư lệnh ngành giao thông và xây dựng, trong bối cảnh mới, quy hoạch mạng lưới đường sắt Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã điều chỉnh định hướng đầu tư. Theo đó, tuyến Lim - Phả Lại được xác định đầu tư theo hướng đường sắt vận tải hành khách, kết nối Hà Nội với Quảng Ninh.

Với toàn tuyến Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân , quy hoạch cho phép tận dụng đoạn Lim - Phả Lại hiện có làm đường gom, chạy song hành với cao tốc Nội Bài - Hạ Long, đồng thời nâng cấp tuyến Kép - Hạ Long - Cái Lân để phục vụ cả hành khách lẫn hàng hóa.

Hiện Ban Quản lý dự án Đường sắt đang hoàn thiện báo cáo nghiên cứu tiền khả thi điều chỉnh, làm cơ sở để Bộ Xây dựng trình cấp có thẩm quyền xem xét, đưa dự án trở lại kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030.

Kỳ vọng hành lang vận tải Hà Nội - Quảng Ninh

Dự án Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân được Thủ tướng cho phép đầu tư từ năm 2004 bằng vốn trái phiếu Chính phủ, tổng mức đầu tư hơn 7.660 tỷ đồng. Tuyến dài 131 km, nối từ ga Yên Viên (Hà Nội) tới cảng Cái Lân (Quảng Ninh), được thiết kế theo tiêu chuẩn hiện đại, cho phép tàu khách chạy 120 km/h và tàu hàng 80 km/h.

Theo tính toán ban đầu, khi hoàn thành, thời gian tàu khách từ Hạ Long về Yên Viên chỉ còn khoảng 1,5-2 giờ, mở ra một hành lang vận tải khối lượng lớn , chi phí thấp và thân thiện với môi trường giữa Hà Nội và Quảng Ninh.

Đường sắt đoạn Lim - Phả Lại thuộc tuyến Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân dở dang nhiều năm khiến nhiều khu dân cư bị chia cắt, đất đai bỏ hoang. Ảnh: Hoàng Dương.

Tuy nhiên, do bị đưa vào danh mục các dự án phải cắt giảm đầu tư công, công trình rơi vào tình trạng “đóng băng” từ năm 2014. Đến thời điểm dừng triển khai, dự án đã giải ngân hơn 4.320 tỷ đồng, tương đương 56% tổng mức đầu tư. Một số hạng mục hoàn thành và đưa vào khai thác, song phần lớn còn dang dở, gây lãng phí nguồn lực và ảnh hưởng kéo dài đến đời sống người dân dọc tuyến.

Trung tuần tháng 10 vừa qua, Bộ Xây dựng đã đề xuất Thủ tướng xem xét tái khởi động dự án , hướng tới hoàn thành trước năm 2030. Phương án được thống nhất là giữ nguyên đoạn Yên Viên - Lim vẫn đủ điều kiện khai thác; tiếp tục đầu tư đoạn Lim - Phả Lại và nâng cấp tuyến cũ Phả Lại - Hạ Long để đảm bảo thông tuyến từ Hà Nội tới cảng Cái Lân.

Bộ cũng đề xuất chuyển khổ đường từ đường lồng sang khổ tiêu chuẩn 1.435 mm, tận dụng tối đa vật tư đã mua sắm; phần dư sẽ bàn giao cho Tổng Công ty Đường sắt Việt Nam phục vụ bảo trì các tuyến hiện hữu. Tổng mức đầu tư điều chỉnh ước khoảng 9.990 tỷ đồng, trong đó phần vốn cần bổ sung hơn 5.560 tỷ đồng, dự kiến bố trí trong giai đoạn 2026-2030 .

Với các địa phương dọc tuyến, đặc biệt là Bắc Ninh, việc dự án được tái khởi động không chỉ là câu chuyện hạ tầng giao thông, mà còn là kỳ vọng khép lại một dự án dang dở kéo dài hơn 10 năm, từng ngày ảnh hưởng đến đời sống và không gian phát triển của khu vực.