Gregor MacGregor và giấy chứng nhận cấp đất ở Poyais.
Vụ lừa đảo này đã dẫn đến sự phá sản của hàng nghìn người và hơn một trăm người lìa đời vì đau khổ.
Từ chiến binh đến kẻ lừa đảo
Gregor MacGregor sinh ra tại Stirlingshire (Scotland), vào năm 1786, trong một gia đình có truyền thống binh nghiệp lâu đời. Ông nội của ông, thành viên trong gia tộc Gregor nổi tiếng, đã phục vụ xuất sắc trong quân đội.
Tiếp bước cha, ông, Gregor MacGregor gia nhập quân đội Anh năm 1803, ở tuổi 16, bằng cách mua cấp bậc thiếu úy trong Trung đoàn Bộ binh số 57 - một thông lệ phổ biến vào thời đó đối với những người từ các gia đình giàu có.
Ông được thăng hàm trung úy chưa đầy một năm sau đó, và đại úy vào năm 1805, mặc dù việc thăng chức này là do tiền bạc và mối quan hệ hơn là sự phục vụ trên chiến trường.
Năm 1811, MacGregor giải ngũ và đến Nam Mỹ tham gia các phong trào đấu tranh chống lại chế độ thực dân Tây Ban Nha. Tự nhận mình là một sĩ quan dày dạn kinh nghiệm, MacGregor nhanh chóng thăng tiến. Những chiến công đáng chú ý nhất của ông bao gồm các cuộc đột kích vào các vị trí của Tây Ban Nha ở Venezuela và New Granada. Đến đầu những năm 1820, ông trở về Anh và bắt đầu hư cấu “quốc gia” Poyais.
Vào năm 1820, MacGregor đi đến Honduras ở Trung Mỹ và phát hiện một vùng đất gọi là Bờ biển Mosquito ở phía Đông của Nicaragua và Honduras ngày nay. Khu vực này được kiểm soát lỏng lẻo bởi người Miskito, một nhóm bản địa đã duy trì tình trạng bán độc lập trong thời gian dài, nằm dưới sự giám sát của thực dân Anh, là vùng đệm chống lại ảnh hưởng của Tây Ban Nha. Mãi đến đầu thế kỷ 19, người Anh mới chính thức rút khỏi nơi đây.
Khi ở khu vực này, MacGregor gặp George Frederic Augustus I, người tự xưng là “Vua của Quốc gia Mosquito” và thuyết phục “nhà vua” cấp cho ông một vùng đất rộng lớn - khoảng 30 ngàn cây số vuông, mà ông gọi là Poyais. Không có bằng chứng chắc chắn nào cho thấy bất kỳ vùng đất nào như vậy được cấp, và nếu có, chắc chắn nó không có giá trị pháp lý gì cả.
Tuy nhiên, MacGregor đã phát động một chiến dịch bán hàng mạnh mẽ, thuê chuyên gia viết quảng cáo, phát tờ rơi, sáng tác những bản ballad liên quan đến Poyais trên các đường phố London, Edinburgh và Glasgow. Đồng thời, xuất bản một cuốn sách quảng cáo, “Phác thảo về Bờ biển Mosquito, bao gồm Lãnh thổ Poyais”, được cho là do một người quan sát trung lập viết.
Bản phác thảo mô tả khí hậu Poyais là “rất lành mạnh phù hợp với thể chất của người châu Âu”. Đất đai màu mỡ đến mức nông dân có thể thu hoạch ba vụ ngô một năm hoặc trồng các loại cây thương mại như đường hoặc thuốc lá mà không gặp khó khăn.
Cá và thú săn rất nhiều đến mức đàn ông có thể đi săn hoặc câu cá trong một ngày mà đủ để nuôi gia đình trong cả tuần. Cuốn sách mô tả thủ đô lâu đời, St. Joseph, một thị trấn ven biển thịnh vượng với những đại lộ lát đá rộng, các tòa nhà có hàng cột và biệt thự.
Quyển sách quảng cáo quốc gia hư cấu còn lưu lại cho đến nay.
“Dự án ma”
MacGregor bắt đầu bán quyền sở hữu đất với giá hai shilling và ba xu một mẫu Anh (khoảng 0,4ha), tương đương với mức lương hằng ngày của một người lao động vào thời điểm đó, được nhiều người xem là một cơ hội đầu tư hấp dẫn.
Để đảm bảo với các nhà đầu tư tiềm năng rằng đất nước này có thật và đang phát triển, MacGregor đã sắp xếp cho việc di cư. Ông ta cố tình nhắm vào những người Scotland đồng hương, nói với họ rằng ông muốn thấy Poyais có người Scotland sinh sống vì họ sở hữu sự kiên cường và tính cách cần thiết để phát triển đất nước mới.
Vào năm 1822 và 1823, hai con tàu - Honduras Packet và Kennersley Castle - nhổ neo đến Poyais với khoảng 250 người di cư. Khi đến nơi, những gì họ thấy không phải một thuộc địa thịnh vượng, mà là một khu rừng rậm không có người ở. Không có cơ sở hạ tầng, không có chính phủ và không có dấu hiệu của bất kỳ khu định cư nào.
Bị mắc kẹt trên một vùng đất xa lạ không có tài nguyên, những người di cư nhanh chóng gục ngã trước bệnh tật, nạn đói. Vào thời điểm những người sống sót được giải cứu và đưa đến Honduras thuộc Anh (Belize ngày nay), hơn 180 người đã chết. Chỉ có chưa đến 50 người trở về Anh.
Tin tức về thảm họa lan truyền khắp nước Anh. MacGregor cảm nhận mối nguy hiểm cho bản thân, đã trốn sang Pháp và tiếp tục thực hiện trò lừa đảo cũ. Tuy nhiên, các quan chức Chính phủ Pháp tỏ ra nghi ngờ khi mọi người yêu cầu cấp hộ chiếu để đi du lịch đến một quốc gia mà họ chưa từng nghe đến. Năm 1825, MacGregor bị bắt tại Paris, với cáo buộc lừa đảo.
Phiên tòa xét xử MacGregor diễn ra vào năm 1826 và nhanh chóng thu hút sự chú ý. Bằng chứng chống lại ông ta - trái phiếu giả, tài liệu giả và bản đồ giả - rất nhiều, nhưng MacGregor đã đưa ra một biện hộ khôn ngoan, khi tuyên bố mình đã hành động dựa trên một khoản tài trợ đất đai hợp pháp từ “vua Miskito”. Ông ta nhấn mạnh, với ý định chân thành, chỉ muốn xây dựng một quốc gia mới.
Điều khiến nhiều người ngạc nhiên là tòa án đã tuyên trắng án cho MacGregor, viện dẫn lý do thiếu bằng chứng cụ thể về ý định phạm tội. Sau đó, ông ta trở về London và thực hiện một vài nỗ lực nữa để khôi phục lại dự án Poyais, nhưng không thành công.
Năm 1839, MacGregor chuyển đến Venezuela, nơi thành tích của ông trong các cuộc chiến tranh giành độc lập vẫn được tôn trọng. Ở đó, ông nhận được một khoản trợ cấp và sống thoải mái cho đến khi qua đời vào năm 1845.
