Khi Tata Consultancy Services (TCS) – công ty công nghệ lớn nhất Ấn Độ – tuyên bố cắt giảm hơn 12.000 nhân sự, tức khoảng 2% lực lượng lao động toàn hãng, nhiều người ban đầu cho rằng đây chỉ là một bước đi chiến lược mang tính nhất thời.
Thế nhưng, dưới góc nhìn sâu hơn, đây có thể là tín hiệu rõ ràng nhất cho thấy một cuộc tái cấu trúc sâu rộng đang diễn ra trên toàn ngành công nghệ thông tin của Ấn Độ – một trụ cột từng được xem là "cỗ máy tăng trưởng" của nền kinh tế quốc gia này.
Xin được nhắc rằng Ấn Độ sản xuất khoảng 1,5 triệu kỹ sư mỗi năm, nhưng theo các khảo sát gần đây, chỉ khoảng 10–17% có thể kiếm được việc đúng chuyên môn. Số còn lại phải chuyển ngành, thất nghiệp hoặc rơi vào các công việc tạm thời, không ổn định.
Tỷ lệ này đang tăng lên trong bối cảnh các công việc đầu vào (entry-level) đang bị thu hẹp mạnh do AI, trong khi các vị trí trung cấp lại bị tái định nghĩa bởi các yêu cầu kỹ năng mới.
"Bát cơm vàng" biến mất
Là nhà tuyển dụng tư nhân lớn nhất Ấn Độ với hơn 600.000 nhân viên, TCS từ lâu được biết đến như một "bát cơm vàng" trong ngành IT, nơi mà việc làm ổn định, tăng trưởng đều và lương hấp dẫn là những giá trị mặc định.
Tuy nhiên, thông báo sa thải hồi tháng 7/2025 của công ty đã làm dấy lên lo ngại sâu sắc – không chỉ về tương lai của TCS mà còn về mô hình kinh doanh của cả ngành IT Ấn Độ.
Theo CEO K. Krithivasan của TCS, nguyên nhân chính không phải là làn sóng AI thay thế con người, mà là tình trạng thiếu cơ hội tái triển khai và không phù hợp kỹ năng, đặc biệt ở các cấp quản lý trung và cao. Nói cách khác, rất nhiều nhân viên không còn "khớp" với nhu cầu công việc mới của công ty, nơi AI, điện toán đám mây và các giải pháp tích hợp đang trở thành cốt lõi.
Đồng quan điểm, cựu CEO CP Gurnani của Tech Mahindra gọi đây là dấu chấm hết cho "kỷ nguyên Sholay" của ngành IT Ấn Độ, khi các công ty từng dùng số lượng nhân sự đông đảo để tạo uy thế trước khách hàng. Giờ đây, chất lượng, tốc độ và khả năng thích ứng công nghệ mới là những thước đo giá trị thực sự.
Suốt nhiều thập kỷ, mô hình kinh doanh của ngành CNTT Ấn Độ đã dựa vào nguồn lao động dồi dào, chi phí thấp để cung cấp các dịch vụ phần mềm. Mặc dù vậy, mô hình này đang lung lay khi AI có thể tự động hóa các tác vụ lặp đi lặp lại.
Các khách hàng toàn cầu giờ đây đòi hỏi nhiều hơn là chỉ những dịch vụ cơ bản; họ cần sự đổi mới và sáng tạo ở cấp độ cao hơn. Điều này tạo ra áp lực lớn lên các công ty như TCS, buộc họ phải tái cơ cấu để duy trì tính cạnh tranh.
Với áp lực phải giảm chi phí vận hành 20–30% từ phía khách hàng toàn cầu, các doanh nghiệp như TCS không còn cách nào khác ngoài việc "gọt mỏng" đội ngũ, tái cấu trúc bộ máy, và chuyển sang mô hình vận hành tinh gọn, dựa trên sản phẩm thay vì nhân công giá rẻ như trước.
Dù TCS phủ nhận việc AI là nguyên nhân trực tiếp, nhưng rõ ràng AI đang thay đổi luật chơi. Nhiều công việc quản trị, kiểm thử, bảo trì phần mềm – vốn chiếm phần lớn việc làm của ngành IT truyền thống – nay đang được tự động hóa.
Theo NASSCOM, tổ chức đầu ngành CNTT Ấn Độ, thị trường đang bước vào giai đoạn "tái cấu trúc lực lượng lao động" – nơi các kỹ năng cũ đang mất giá nhanh chóng, trong khi nhu cầu về chuyên môn AI, dữ liệu, bảo mật và điện toán đám mây tăng mạnh.
Việc sa thải tại TCS không phải là một sự kiện cá biệt. Nó là một phần của xu hướng tái cấu trúc rộng lớn hơn đang diễn ra trong toàn ngành. Theo Sonal Varma, nhà kinh tế trưởng tại Nomura, "AI đang gây ra một thách thức lớn cho Ấn Độ. Các công việc cơ bản đang bị thay thế, và các công việc cấp trung đang được chuyển đổi."
Sự sụt giảm tăng trưởng của các "đại gia" công nghệ như Infosys và Wipro cũng đã vẽ nên một bức tranh ảm đạm. Mặc dù một phần nguyên nhân là do sự bất ổn kinh tế toàn cầu, nhưng không thể phủ nhận vai trò của AI như một "xu hướng phải đối mặt trong những năm tới," theo lời Dhiraj Nim, nhà kinh tế tại ANZ Research.
Các công ty công nghệ Ấn Độ đang đứng trước ngã ba đường. Một mặt, họ phải cắt giảm những vị trí công việc không còn phù hợp để tối ưu hóa chi phí và hiệu quả. Mặt khác, họ phải đầu tư mạnh vào AI và các công nghệ mới để cung cấp những dịch vụ tiên tiến hơn. Điều này đòi hỏi một sự thay đổi văn hóa doanh nghiệp và chiến lược kinh doanh sâu rộng.
Khủng hoảng
Việc TCS, nhà tuyển dụng tư nhân lớn nhất Ấn Độ với hơn nửa triệu nhân viên, sa thải 2% lực lượng lao động của mình, chủ yếu ở cấp quản lý trung và cao, đã gây ra một làn sóng lo ngại. Đây không khác gì giọt nước tràn ly khi một doanh nghiệp nổi tiếng sa thải hàng loạt khiến 1,5 triệu kỹ sư công nghệ Ấn Độ ra trường mỗi năm phải rùng mình.
Với lượng lớn kỹ sư tốt nghiệp mỗi năm, bất kỳ sự xáo trộn nào trong ngành CNTT cũng sẽ tạo ra những tác động lan truyền đến toàn bộ nền kinh tế Ấn Độ. Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị đã tăng, đặc biệt là ở nhóm thanh niên, và việc sa thải hàng loạt chỉ làm trầm trọng thêm tình hình.
Tỷ lệ thất nghiệp ở khu vực thành thị của Ấn Độ đã tăng lên 7,1% trong tháng 6 từ mức 6,9% trong tháng 5 và 6,5% trong tháng 4/2025. Tỷ lệ thất nghiệp ở thanh niên từ 15 đến 29 tuổi tại khu vực thành thị cũng tăng vọt lên gần 19% từ mức 17,9% trong tháng 5 và 17,2% trong tháng 4/2025.
"Đây là một áp lực khi nền kinh tế Ấn Độ cần tạo ra 8 triệu việc làm mới mỗi năm", Sonal Varma, chuyên gia kinh tế trưởng khu vực Ấn Độ và Châu Á (trừ Nhật Bản) tại Nomura, cho biết.
Các nhà kinh tế cảnh báo nếu không tái định hình nhanh chóng, Ấn Độ có thể rơi vào "bẫy thu nhập trung bình", tức tăng trưởng chững lại vì không thể chuyển đổi sang nền kinh tế dựa trên giá trị gia tăng cao.
Việc sa thải hàng loạt nhân sự IT không chỉ là vấn đề nội bộ doanh nghiệp, mà còn kéo theo hệ lụy tới thị trường tiêu dùng đô thị, bất động sản, bán lẻ và toàn bộ hệ sinh thái dịch vụ phụ trợ, vốn đã dựa vào dòng tiền từ tầng lớp kỹ sư IT trong suốt hai thập kỷ qua.
Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia kinh tế đã liên tục thúc giục chính phủ và các doanh nghiệp cần tập trung vào việc nâng cao kỹ năng (upskilling) cho người lao động. AI có thể thay thế một số công việc, nhưng đồng thời, nó cũng tạo ra nhu cầu về những kỹ năng mới. Thay vì coi AI là kẻ thù, các công ty cần nhìn nhận nó như một công cụ để chuyển đổi và nâng cao giá trị công việc.
Điều tích cực là một số doanh nghiệp, như Infosys – đối thủ lớn của TCS – đang chọn hướng đi ngược lại. Công ty này không những không sa thải, mà còn tuyên bố sẽ tuyển dụng thêm 20.000 sinh viên mới tốt nghiệp, đồng thời đầu tư mạnh vào đào tạo AI, đám mây và các giải pháp hiện đại khác.
Theo NASSCOM, hơn 1,5 triệu người tại Ấn Độ đã được đào tạo kỹ năng AI trong vòng hai năm qua, nhưng con số này vẫn chưa đủ để đáp ứng tốc độ chuyển dịch quá nhanh của thị trường. Chính phủ cũng đã tung ra các chương trình thực tập và hỗ trợ kỹ năng, song sự chuyển biến vẫn còn chậm.
Rõ ràng, bài học từ TCS và các công ty khác cho thấy việc nâng cao kỹ năng không phải lúc nào cũng đủ. Sự chuyển đổi đòi hỏi một sự thích nghi nhanh chóng và toàn diện, từ chính sách đào tạo của chính phủ đến chiến lược phát triển nhân sự của doanh nghiệp. Nỗ lực này không chỉ giúp Ấn Độ tránh khỏi nguy cơ "bẫy thu nhập trung bình" mà còn đảm bảo vị thế dẫn đầu trong kỷ nguyên công nghệ mới.
*Nguồn: CNBC, Fortune, BI
