'Sát thủ thầm lặng' fentanyl - Kỳ 4: Canada trở thành nước xuất khẩu fentanyl?

12:21 09/07/2025

Từ một quốc gia nhập khẩu ma túy, Canada đã trở thành địa bàn sản xuất quy mô lớn ma túy fentanyl bất hợp pháp.

Nhà báo tự do Katarina Szulc - Ảnh: Instagram

Nhà báo nữ Katarina Szulc khẳng định băng đảng ma túy Sinaloa ở Mexico là đầu mối điều hành các xưởng điều chế fentanyl bất hợp pháp ở Canada.

Băng Sinaloa điều chế fentanyl tại Canada

Katarina Szulc sinh ra và lớn lên ở Canada nhưng cư trú tại Mexico, chuyên gia về các băng đảng ở khu vực Trung Mỹ. Trong bài viết với đầu đề "Các băng đảng ma túy Mexico đã đánh dấu lãnh thổ ở Canada bằng cách điều hành các xưởng điều chế fentanyl siêu cấp" đăng vào trung tuần tháng 8-2024, cô khẳng định băng Sinaloa biến Canada thành trung tâm sản xuất fentanyl bất hợp pháp để từ đó vận chuyển fentanyl vào Mỹ và chúng đã chọn tỉnh bang British Columbia làm trục chiến lược.

Vào đầu mùa hè năm 2024, cô đã trò chuyện với Carlos, cuộc phỏng vấn báo chí đầu tiên của cô với băng đảng Mexico hoạt động tại Canada. Carlos gần cuối tuổi đôi mươi, cư trú ở Canada được vài năm và đang điều hành công việc

Hiến binh hoàng gia Canada đột kích một xưởng điều chế fentanyl lớn ở Falkland cuối tháng 10-2024 - Ảnh: GRC

235 nhóm tội phạm có tổ chức liên quan đến fentanyl

Một ngày giá lạnh cuối tháng 10-2024, cảnh sát liên bang đã đột kích vào xưởng điều chế fentanyl bất hợp pháp lớn nhất từng được phát hiện ở Canada. Xưởng tọa lạc tại thị trấn nhỏ Falkland thuộc tỉnh bang British Columbia, địa phương được biết đến với lá cờ Canada khổng lồ dựng trên ngọn đồi cao 150m. 

Trong căn nhà kho và dãy nhà vòm tiền chế, cảnh sát đã tìm thấy fentanyl thành phẩm và tiền chất đủ sản xuất 95 triệu liều fentanyl gây tử vong cùng số súng lục, súng AR-15 và súng tiểu liên đủ trang bị cho một tiểu đoàn. Các thiết bị tinh vi trong xưởng cho thấy phải là người có trình độ đại học mới có thể sử dụng được.

Thanh tra cảnh sát Matt Dugdale ở Hamilton (tỉnh bang Ontario) nhận xét: "Khi tôi mới vào nghề, heroin là loại ma túy số 1 và là vua các loại ma túy. Bây giờ tôi thấy mọi sự đã thay đổi hoàn toàn đến mức không còn nhìn thấy heroin nữa… Tất cả đều là fentanyl". 

Báo Calgary Sun ghi nhận từ năm 2005 Bộ Y tế Canada đã cảnh báo hai nạn nhân 15 tuổi và 14 tuổi dùng miếng dán giảm đau fentanyl kê đơn do đau họng và nhức đầu mãn tính. Cả hai bất tỉnh rồi ra đi vĩnh viễn khi fentanyl thấm qua da vào máu. Song lúc đó dư luận ít chú ý đến cảnh báo này. Rồi sau đó số ca tử vong do fentanyl bất hợp pháp ngày càng gia tăng.

Đến cuối những năm 2000, số ca tử vong do quá liều sau khi dùng thuốc giảm đau nhóm opioid đã lên tới hàng trăm ca mỗi năm. Người nghiện tìm cách chiết fentanyl trong thuốc giảm đau kê đơn hoặc dùng thuốc viên fentanyl giả bán trên đường phố hoặc cả hai. 

TS Benedikt Fischer ở Đại học Simon Fraser (Canada) nhận xét: "Nếu không có cuộc khủng hoảng thuốc kê đơn nhóm opioid và vấn đề kê đơn quá mức kéo dài, nếu nhu cầu này không hình thành trong dân cư và không có những người sử dụng chúng…, chúng ta sẽ không có cuộc khủng hoảng tử vong do fentanyl đã trải qua trong 10 năm qua".

Đến khi Canada siết chặt giám sát thuốc giảm đau nhóm opioid, cơ quan bảo hiểm ngừng chi trả cho thuốc giảm đau nhóm opioid và các bác sĩ được tập huấn về kê đơn thuốc giảm đau phù hợp hơn, kết quả thật đáng kinh ngạc. 

Theo nghiên cứu của TS Fischer và các đồng nghiệp, từ năm 2015-2021 lượng tiêu thụ thuốc giảm đau nhóm opioid hợp pháp ở Canada đã giảm mạnh đến 50%. Dù vậy lịch sử cho thấy khi một loại ma túy này biến mất khỏi đường phố thì một loại khác sẽ thay thế. Lúc bấy giờ người nghiện ma túy đã tìm đến fentanyl bất hợp pháp.

Cuối tháng 1-2025, Trung tâm Phân tích các giao dịch và báo cáo tài chính Canada đã cảnh báo nếu trước năm 2020 khu vực Bắc Mỹ (Canada, Mỹ, Mexico) nhập fentanyl chủ yếu có nguồn gốc từ Trung Quốc thì hiện nay Canada đã trở thành nhà sản xuất thuốc viên fentanyl bất hợp pháp.

Theo báo cáo mới nhất vào năm 2024 của Cơ quan Tình báo hình sự Canada, số lượng các nhóm tội phạm có tổ chức liên quan đến fentanyl bất hợp pháp ở Canada đã tăng 42% kể từ năm 2019 và hiện nay là 235 nhóm. 

Quá trình sản xuất thuốc viên fentanyl chủ yếu được thực hiện ở hai tỉnh bang Ontario và British Columbia. Các nhóm tội phạm có tổ chức của Mexico đảm trách khâu sản xuất fentanyl ở Canada và nhập khẩu fentanyl, còn các nhóm tội phạm Canada giữ vai trò môi giới và nhập khẩu tiền chất.

-------------------------------

Các phóng viên Hãng tin Reuters đã đặt mua trên mạng và nhận được 12 gói hàng tiền chất fentanyl nặng tổng cộng 6,6kg ở Mexico và Mỹ. Bất kỳ ai có hộp thư, kết nối Internet và có tiền kỹ thuật số để thanh toán đều có thể mua tiền chất fentanyl rất dễ dàng.

Kỳ tới: Lần theo dấu vết tiền chất fentanyl

'Sát thủ thầm lặng' fentanyl - Kỳ 3: Điều chế bí mật fentanyl tử thần ở Mexico

Cơ quan Phòng chống ma túy Mỹ (DEA) xác định các băng đảng ma túy ở Sinaloa và Jalisco (Mexico) là nguồn cung cấp chủ yếu fentanyl chết chóc ở Mỹ.