Một đợt bùng phát ruồi New World, dạng ấu trùng của loài ruồi thường làm tổ trong vết thương của động vật máu nóng và từ từ ăn sống chúng, đã lan rộng khắp Trung Mỹ kể từ đầu năm 2023, với các ca nhiễm được ghi nhận ở Panama, Costa Rica, Nicaragua, Honduras, Guatemala, Belize và El Salvador. Hầu hết các quốc gia Trung Mỹ này không ghi nhận đợt bùng phát nào trong 20 năm qua.
Loài ruồi này đã lan đến miền nam Mexico vào tháng 11 năm ngoái, gây lo ngại cho các quan chức ngành nông nghiệp Mỹ và dẫn đến việc đóng cửa một số cảng buôn bán gia súc, ngựa và bò rừng bison ở khu vực biên giới.
Đây không phải là lần đầu tiên Mỹ phải đối mặt với loài côn trùng xâm lấn này. Quốc gia này đã phần lớn xóa sổ quần thể ruồi New World vào những năm 1960 và 1970 bằng cách lai tạo những con đực đã được triệt sản và thả chúng từ máy bay để giao phối với ruồi cái hoang dã.
Dùng ruồi diệt ruồi
Chiến lược này, về cơ bản là dùng ruồi để diệt ruồi, đã dần làm suy giảm quần thể loài côn trùng này bằng cách ngăn chúng đẻ thêm trứng. Giờ đây, khi loài côn trùng này tiếp tục lan rộng về phía bắc, các quan chức Mỹ hy vọng phương pháp này có thể hiệu quả trở lại.
Tuy nhiên, hiện nay chỉ có một cơ sở ở Panama nuôi ruồi New World đã được khử trùng để phát tán và cần thêm hàng trăm triệu con ruồi vô trùng nữa để làm chậm sự bùng phát, theo nội dung một lá thư của 80 nhà lập pháp Mỹ. Ngay hôm sau, Bộ Nông nghiệp Mỹ công bố kế hoạch mở một "nhà máy ruồi" tại một thị trấn chưa được xác định gần biên giới Texas-Mexico.
Nguy hiểm loài ruồi ăn thịt sống
Ruồi New World là ấu trùng ký sinh của loài ruồi xanh ánh kim có tên khoa học là Cochliomyia hominivorax. Không giống như tất cả các loài ruồi xanh khác có nguồn gốc ở Tây Bán cầu, ruồi New World ăn thịt động vật sống chứ không phải động vật chết, Tiến sĩ Phillip Kaufman, giáo sư và trưởng khoa côn trùng học tại Đại học Texas A&M, Mỹ, cho biết.
Những con ruồi ăn thịt người tấn công hầu hết các loài động vật máu nóng, bao gồm ngựa và bò. Chúng cũng được biết là có thể lây nhiễm cho vật nuôi trong nhà và thậm chí cả con người trong một số trường hợp hiếm hoi, Kaufman cho biết.
“Sau khi giao phối, ruồi cái tìm thấy vật chủ còn sống, đậu lên vết thương của vật chủ đó và đẻ tới 200 đến 300 trứng,” Kaufman giải thích. “Sau 12 đến 24 giờ, tất cả trứng đều nở, và chúng ngay lập tức bắt đầu đào hang và ăn mô của vật chủ, gây ra những vết thương rất lớn”.
Theo Thomas Lansford, phó giám đốc điều hành và trợ lý bác sĩ thú y của Ủy ban Y tế Động vật Texas, sau khi ấu trùng ăn mô bằng những chiếc móng sắc nhọn trong vài ngày, chúng sẽ rời khỏi cơ thể động vật và đào hang xuống đất để sau đó chui ra thành những con ruồi trưởng thành hoàn toàn.
Theo người phát ngôn của USDA, kể từ khi dịch bệnh bùng phát vào năm 2023, đã có hơn 90.000 trường hợp nhiễm ruồi New World được báo cáo. Nếu con vật bị thương không được điều trị, ruồi có thể giết chết nó chỉ trong vòng một đến hai tuần và lây lan sang những con khác, gây nguy hiểm đến sinh kế của người chăn nuôi.
Hiện chưa có vắc-xin hay phương pháp nào hiệu quả để ngăn ngừa sự xâm nhập của loài ruồi này. Trong khi buôn bán gia súc trong khu vực được cho là con đường chính để ruồi di chuyển, sự xâm nhập cũng có thể ảnh hưởng đến động vật hoang dã như hươu, chim và động vật gặm nhấm, khiến việc giám sát sự lây lan của ký sinh trùng càng trở nên khó khăn hơn.
Theo USDA, tại một cơ sở sản xuất ruồi vô trùng, ruồi được chiếu tia gamma năng lượng cao để phá vỡ DNA của ruồi đực, làm hỏng nhiễm sắc thể giới tính của chúng . Kết quả là ruồi trưởng thành bất lực, khiến ruồi cái không được thụ tinh.
Theo Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) , ruồi đực không gây nguy hiểm cho động vật hoặc con người, nhưng vì ruồi cái chỉ giao phối một lần trong vòng đời ngắn ngủi 20 ngày của chúng, nên một khi quần thể ruồi tiếp xúc với ruồi đực vô sinh, quần thể sẽ chết dần trong nhiều tháng hoặc nhiều năm, tùy thuộc vào quy mô của đợt bùng phát.
Mặc dù chưa rõ cách thức phát tán ruồi sẽ diễn ra như thế nào ở Mỹ trong trường hợp bùng phát, ruồi trưởng thành thường được đưa vào các thùng chứa có kiểm soát nhiệt độ và thả xuống từ máy bay. Tuy nhiên, việc ruồi sẽ rơi xuống vùng ngoại ô gần nhà bạn không đáng lo lắng vì chúng thường nhắm vào các khu vực nông thôn thưa dân, vì ruồi không ưa môi trường đô thị.
Tại cơ sở của Ủy ban diệt trừ và phòng ngừa nhiễm giun tròn ở gia súc Panama, Mỹ (COPEG), khoảng 100 triệu con ruồi đã được khử trùng được sản xuất và phát tán trên không tại các khu vực bị ảnh hưởng mỗi tuần.
Địa điểm và giá thành của cơ sở sản xuất, hay còn gọi là "nhà máy ruồi", vẫn chưa được tiết lộ, nhưng các nhà lập pháp ước tính chi phí có thể lên tới khoảng 300 triệu đô la. Ngoài các cơ sở khử trùng ruồi, USDA cũng công bố kế hoạch trị giá 21 triệu đô la để cải tạo một nhà máy sản xuất ruồi ở Mexico vào cuối năm 2025.
