Tiến sĩ Mỹ 28 tuổi theo vợ về Việt Nam, ‘sốc’ vì một điều

Chancelor Bart Clark và Vũ Anh Phương kết hôn năm 2019.

Năm 2025, Chancelor Bart Clark (28 tuổi, quốc tịch Mỹ, tên thân mật là Chance) và vợ là Vũ Anh Phương (29 tuổi) quyết định trở về Việt Nam sau 6 năm chung sống tại Mỹ. Hai người mong con trai được lớn lên trong môi trường song ngữ, có thể nói tiếng Việt một cách tự nhiên, gắn kết với cội nguồn của mẹ.

Bên cạnh đó, Phương cũng muốn trực tiếp kết nối và hỗ trợ các bạn trẻ Việt Nam theo đuổi con đường học bổng và giáo dục quốc tế.

“Tôi cảm thấy đây là lúc không chỉ học hỏi nữa, mà đã đủ nền tảng để bắt đầu đóng góp và tạo ra những giá trị cụ thể. Tôi cũng đã xa quê hương nhiều năm nên ưu tiên được ở gần gia đình ở thời điểm này”, Phương nói với Tri Thức - Znews.

Với Chance, sau gần 30 năm sống và làm việc tại Mỹ, anh xem đây là cơ hội bước ra khỏi vùng an toàn, trải nghiệm một đất nước mới, hiểu sâu hơn về văn hóa quê hương vợ. Anh đã tự học tiếng Việt gần 2 năm trước khi đưa ra quyết định này.

Thành tiến sĩ ở tuổi 27

Chancelor Bart Clark nhận học bổng toàn phần bậc đại học tại ĐH Purdue và bắt đầu tham gia nghiên cứu từ năm thứ hai. Nhờ thành tích nổi bật, anh được giáo sư đề xuất tham gia chương trình 3+2, rút ngắn lộ trình học thạc sĩ từ 6-7 năm còn 5 năm.

Đến năm thứ 4, Chance tiếp tục được “tăng tốc” khi chuyển thẳng lên chương trình tiến sĩ, bắt đầu học khi mới 22 tuổi và hoàn tất ở tuổi 27. Nhờ nỗ lực không ngừng nghỉ, anh có hơn 10 bài báo khoa học trên các trang uy tín như Nature Genetics, Nature Communications, là tác giả chính ở các tạp chí hàng đầu như Theoretical and Applied Genetics và Molecular Breeding. Đặc biệt, anh là nghiên cứu sinh duy nhất trong 20 năm qua của khoa nhận đồng thời Giải Nghiên cứu Xuất sắc và Giải Giảng dạy Xuất sắc dành cho nghiên cứu sinh tiến sĩ.

Vũ Anh Phương học đại học ở Việt Nam, có khoảng hơn 10 chương trình học bổng toàn phần và tốt nghiệp thạc sĩ ở ĐH Purdue. Ngay sau khi tốt nghiệp, cô làm việc cho 1 công ty startup kỳ lân về công nghệ sinh học ở Mỹ.

Ngoài ra, Phương cũng là người hướng dẫn rất nhiều bạn học đại học ở Việt Nam học thạc sĩ, tiến sĩ ở nước ngoài bằng học bổng toàn phần. Khi chồng làm nghiên cứu sinh, cô đi làm để anh có thể yên tâm học tập và nghiên cứu.

“Tôi thường đùa rằng mình là ‘nhà đầu tư thiên thần’, còn anh là ‘khoản đầu tư dài hạn’ vì tôi kiếm tiền sớm, còn anh sẽ có sự nghiệp giáo sư ổn định, bền vững và nhiều giá trị lâu dài”, Phương chia sẻ.

Hai vợ chồng Việt - Mỹ về Việt Nam để cho con được trải nghiệm môi trường song ngữ.

Về chuyên môn, do học ngành gần với chồng và có thế mạnh về viết lách, thuyết trình, Anh Phương luôn là người đọc trước các bản thảo, góp ý bài viết và ngồi nghe anh tập bảo vệ luận án không dưới 20 lần, đến mức thuộc từng câu từng chữ.

“Nhưng điều quan trọng nhất là tôi tin anh ngay cả khi anh không tin vào chính mình. Đằng sau những thành tích mọi người nhìn thấy là rất nhiều áp lực và hoài nghi, tôi chọn động viên, nhắc anh rằng anh xứng đáng, và nhắc anh tiếp tục bước đi. Nếu hôm nay anh có được những thành công đó, tôi tự hào vì đã là hậu phương vững chắc cho hành trình ấy”, Phương trải lòng.

Thách thức

Hơn 2 tháng về Việt Nam, cuộc sống của vợ chồng Anh Phương có nhiều thay đổi. Bên cạnh thu xếp công việc, Chance vẫn duy trì kết nối học thuật với ĐH Purdue, tiếp tục hoàn thiện các bản thảo còn dang dở cho phòng thí nghiệm cũ để đảm bảo sự liền mạch trong nghiên cứu.

Về tài chính, hai vợ chồng chủ động sử dụng tiền tiết kiệm để có thể trang trải chi phí sinh hoạt trong vài tháng đầu ở Việt Nam. Một trải nghiệm “sốc văn hóa” với họ là nhiều khoản ở Việt Nam cần đóng gộp 2-3 tháng một lần, thay vì thanh toán tự động từng tháng như ở Mỹ.

Ở khía cạnh gia đình, Phương chủ động liên lạc trước với bạn bè và người quen để có sự hỗ trợ trông con khi cần, giúp cả nhà thích nghi dần với nhịp sống mới. Bên cạnh đó, vợ chồng cô cũng chuẩn bị kỹ hồ sơ pháp lý, từ việc hợp pháp hóa toàn bộ bằng cấp và bảng điểm (theo đúng quy trình: từ trường đến cơ quan cấp bằng, tiếp đến là Đại sứ quán Việt Nam tại Mỹ), cho đến xin giấy trích lục kết hôn để thuận tiện cho các thủ tục hành chính khi về nước.

Thời gian đầu về Việt Nam, gia đình Chance buồn và nhớ con, cháu. Mặc dù ông bà không hoàn toàn muốn anh đi xa lâu nhưng không can thiệp mà tôn trọng quyết định của hai vợ chồng.

Về phía gia đình Phương, ban đầu, họ không hoàn toàn hiểu quyết định về Việt Nam của cô vì thấy rằng sự nghiệp ở Mỹ đang rộng mở, sợ về việt nam gặp nhiều thử thách. Tuy nhiên, hai vợ chồng cũng đã thuyết phục gia đình rằng Việt Nam mình cũng đã có nhiều đổi mới về cơ sở vật chất đặc biệt ở các học viên, trung tâm nghiên cứu lớn. Trải nghiệm và được ở gần gia đình cũng quan trọng hơn với đôi trẻ ở thời điểm này nên cuối cùng thì cả hai gia đình cũng đã ủng hộ.

Ở Việt Nam một thời gian, Chance cho biết anh yêu sự hiếu khách, ẩm thực và sự tôn trọng dành cho người lớn tuổi ở đây.

“Người Việt Nam cởi mở và thân thiện, đặc biệt khi họ gặp một người nước ngoài thực sự quan tâm đến đất nước mình và sẵn sàng nỗ lực học, nói tiếng Việt. Những món ăn Việt Nam mà tôi yêu thích nhất là bún chả, bún thang và nem nướng”, anh nói.

Thời gian làm việc tại Việt Nam sẽ mang lại cho Chance cơ hội nghiên cứu các loại cây trồng mới, chẳng hạn như đậu xanh, vốn ít phổ biến ở Mỹ. Bên cạnh đó, anh có thêm kinh nghiệm làm việc với sinh viên trong môi trường đa văn hóa, điều này giúp anh nâng cao khả năng kết nối và giảng dạy cho các nhóm sinh viên đa dạng. Không chỉ vậy, anh có thể xây dựng được những mối quan hệ học thuật quốc tế mới, mang lại lợi ích lâu dài cho cả bản thân mình và các đồng nghiệp Việt Nam.

Gia đình Chance sang Việt Nam du lịch và thăm con cháu.

Ở Mỹ, nhịp sống của gia đình hối hả, Chance làm việc 10-12 tiếng/ngày, còn Phương gần như không có thời gian ăn trưa hay trò chuyện với đồng nghiệp. Tại Việt Nam, cả hai có thời gian ăn trưa, nghỉ ngơi và tận hưởng cuộc sống cân bằng hơn.

Con trai họ cũng được học tiếng Việt mỗi ngày, biết nói những từ đơn giản và hát theo vài bài đồng dao.

“Việc chồng tôi trở thành giảng viên mang ý nghĩa đặc biệt với tôi, bởi đây là nơi có nền tảng đào tạo và nghiên cứu vững chắc trong lĩnh vực nông học để anh tiếp tục phát triển chuyên môn”, Phương nói.

Phương cũng đang tìm kiếm cơ hội nghề nghiệp phù hợp. Với con trai, hai vợ chồng cố gắng để bé được tiếp xúc và sử dụng tiếng Việt nhiều nhất có thể, giúp phát triển song ngữ một cách tự nhiên.