Bộ Nội vụ vừa có Tờ trình gửi Chính phủ về dự thảo Nghị quyết của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội về sắp xếp đơn vị hành chính.
Theo tờ trình, thực hiện các kết luận của Bộ Chính trị về việc "sáp nhập một số đơn vị cấp tỉnh, không tổ chức cấp huyện, sáp nhập một số đơn vị cấp xã", dự thảo Nghị quyết quy định về tiêu chí sắp xếp đối với đơn vị hành chính cấp tỉnh và cấp xã theo hướng bám sát 6 tiêu chí đã được Bộ Chính trị xem xét, thống nhất, gồm: Diện tích tự nhiên; quy mô dân số; tiêu chí về lịch sử, truyền thống, văn hóa, tôn giáo, dân tộc; tiêu chí về địa kinh tế (trong đó đã bao gồm tiêu chí về vị trí địa lý, quy mô và trình độ phát triển kinh tế); tiêu chí về địa chính trị; tiêu chí về quốc phòng, an ninh.
Trong đó, tiêu chí diện tích tự nhiên và quy mô dân số được xác định theo Nghị quyết 1211 năm 2016 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội (sửa đổi, bổ sung năm 2022).
Dự thảo cũng lưu ý không thực hiện sắp xếp đối với đơn vị hành chính có vị trí biệt lập và khó tổ chức giao thông kết nối thuận lợi hoặc đơn vị hành chính có vị trí đặc biệt quan trọng, ảnh hướng đến quốc phòng an ninh và việc bảo vệ chủ quyền quốc gia.
Theo Bộ Nội vụ, căn cứ các tiêu chí định hướng này, dự kiến cả nước chỉ còn 11 đơn vị hành chính cấp tỉnh là giữ nguyên gồm: gồm TP Hà Nội, TP Huế, Lai Châu, Điện Biên, Sơn La, Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh.
Còn lại 52 đơn vị hành chính cấp tỉnh thuộc diện phải sắp xếp, có 4 TP là Hải Phòng, TP HCM, Đà Nẵng, Cần Thơ; 48 tỉnh là Hà Nam, Hưng Yên, Vĩnh Phúc, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương, Nam Định, Ninh Bình, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Phú Thọ, Bắc Giang, Hòa Bình, Tuyên Quang, Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang, Ninh Thuận, Quảng Trị, Phú Yên, Quảng Bình, Quảng Ngãi, Khánh Hòa, Đắk Nông, Tây Ninh, Bình Dương, Bình Thuận, Bình Phước, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bến Tre, Bạc Liêu, Vĩnh Long, Hậu Giang, Trà Vinh, Tiền Giang, Sóc Trăng, Đồng Tháp, An Giang, Long An, Cà Mau, Quảng Nam, Bình Định, Đắk Lắk, Đồng Nai, Gia Lai, Kon Tum, Lâm Đồng, Kiên Giang.
Cả nước còn dưới 3.000 đơn vị hành chính cấp xãCăn cứ các quan điểm chỉ đạo tại đề án, dự thảo Nghị quyết quy định các nguyên tắc sắp xếp, trong đó có một số nội dung mới.
Cụ thể, trường hợp tỉnh sáp nhập với tỉnh sau khi sáp nhập sẽ gọi là các tỉnh. Tỉnh nhập vào thành phố trực thuộc Trung ương thì đơn vị sau sáp nhập là thành phố trực thuộc Trung ương.
Trường hợp sắp xếp phường với các đơn vị hành chính cùng cấp thì đơn vị sau sắp xếp gọi là phường. Trường hợp sắp xếp các xã, thị trấn với nhau thì sau sắp xếp là xã.
Trường hợp thực hiện sắp xếp đơn vị cấp xã làm thay đổi địa giới đơn vị cấp huyện không phải xem xét điều kiện, tiêu chuẩn và không phải thực hiện quy trình, thủ tục điều chỉnh địa giới của đơn vị cấp huyện mà đơn vị cấp xã đó trực thuộc.
Mục tiêu sau sắp xếp là giảm số lượng đơn vị cấp xã từ 70-75% so với hiện tại. Sự thay đổi lớn này nhằm tạo tiền đề tổ chức lại chính quyền địa phương theo mô hình hai cấp (tỉnh-xã), thay vì ba cấp (tỉnh - huyện - xã) như hiện nay.
Việc sáp nhập xã sẽ được thực hiện trên nguyên trạng các đơn vị hành chính hiện có và có thể sáp nhập xã của huyện này vào xã của huyện khác. Xã sáp nhập với xã sẽ tiếp tục gọi là xã, còn xã sáp nhập với phường sẽ tiếp tục gọi là phường.
Các địa phương sẽ chủ động lựa chọn tên gọi mới nhưng Trung ương khuyến khích việc đặt tên theo tên của đơn vị cấp huyện trước khi sắp xếp, kèm theo số thứ tự để thuận tiện cho quá trình số hóa và cập nhật dữ liệu thông tin.
Bộ Nội vụ cho biết việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp xã thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và sẽ được triển khai trước theo lộ trình đã được Bộ Chính trị phê duyệt. Song song với quá trình này, các cơ quan có thẩm quyền sẽ tiến hành các quy trình chính trị và pháp lý cần thiết để sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013, tạo cơ sở pháp lý cho việc kết thúc hoạt động của cấp huyện.
