Trường Sa xanh mát mùa xuân
Đảo Trường Sa Lớn có nhiều cây tuổi đời 25 - 30 năm, thậm chí còn hơn vậy. Chiến sĩ nhiều thời kỳ nói từ khi ra đảo đã thấy có cây rồi. Màu xanh đang được phủ gần 90% diện tích đảo là do sức người trồng nên và chăm sóc. Xuân về, cây càng xanh tươi.
Chiến sĩ chăm sóc rau trong thời tiết khắc nghiệt - Ảnh: Vĩnh Hà
Ký ức không quên
Từ Trường Sa Lớn, nhiều đảo như Đá Đông, Đá Tây, Sơn Ca, Tiên Nữ, Thuyền Chài, Nam Yết… đều đã và đang được phủ xanh thêm. Màu xanh tạo bóng mát làm giảm bớt sự khắc nghiệt của mùa nóng nắng, che sóng, che gió và cây trở thành nhân chứng lưu giữ nhiều kỷ niệm người lính.
Trên chuyến tàu đầu năm 2025, có những chiến sĩ còn rất trẻ. Khi hỏi chuyện cây, có bạn kể nhớ cây tra. Lính đảo ví quả tra là nho biển, có thể hái ăn trực tiếp ngay ở bàn đá dưới gốc cây vào giờ nghỉ. Nếu trái nhiều, có thể ngâm làm xi rô uống vào những ngày nóng nắng. "Về đất liền chắc sẽ có nhiều thứ để thưởng thức, nhưng tôi sẽ không quên mùi vị của nho biển. Vì nó gắn với ký ức về Trường Sa bên đồng đội", một người lính tâm sự.
Một số chiến sĩ trẻ thổ lộ có người yêu ở đất liền. Ngày trở về, ba lô của các bạn có những trái bàng vuông đã phơi khô. Các chiến sĩ cho biết khi những trái bàng già rụng xuống, họ nhặt phơi để lấy hạt cho vườn ươm, nhưng không quên cất đi vài trái. Những trái bàng Trường Sa trở thành món quà đặc biệt vì nó không chỉ đặc trưng cho loài cây của đảo mà còn mang nặng tình cảm và ký ức người lính.
Người và cây: ý chí và niềm tin
"Những cây lao kia, tôi trồng năm 2022 đó" - thượng tá Phú chỉ những gốc lao mới cao hơn hai mét nằm ở vòng ngoài sát đê biển. Đây là những cây không còn phải bao quanh bằng lưới vì đã đủ sức đương đầu với sóng gió biển mặn chát trong mùa biển động này. Nhưng ở nhiều vạt đất sát biển còn có hàng trăm gốc lao khác đang được che chắn bằng bao bố, vải bạt, lưới và cả những mảnh ghép tre, gỗ tận dụng được.
Anh Phú kể có những chỗ phải trồng đi trồng lại 3-4 lần cây mới sống được, nhất là khu vực sát biển trực tiếp bị ảnh hưởng bởi sóng gió. Con người thi gan với sự khắc nghiệt của thời tiết. Những mầm cây lớn lên và cứng cáp không chỉ là thành quả của công sức chăm sóc mà còn là ý chí, sự nhẫn nại và niềm tin của người lính đảo.
Trung úy Đặng Tiến Thọ (quê Nghi Sơn, Thanh Hóa), ở đảo Trường Sa Lớn, cho biết: "Mùa gió bão, sóng đánh vào làm cây non bị nhiễm mặn. May mắn có mưa rào thì cây lá sẽ được rửa mặn, còn không chỉ khi nắng lên là lá cháy rụi hết. Vì thế có những khi giữa trời mưa gió, cán bộ chiến sĩ phải chia nhau đi che chắn để cứu cây".
Trường Sa Lớn không thiếu nước như nhiều đảo khác, nhưng nước ngọt vẫn là một trong những thứ phải tiết kiệm hàng đầu. Để tiếp sức cho cây, nhất là ngày khô hạn, cán bộ chiến sĩ phải tiết kiệm nước thải sinh hoạt, chứa trong tất cả những thứ có thể đựng được. Hằng ngày, các anh chia nhau xách nước đi khắp đảo để tưới cây.
Nhiều chiến sĩ xuất thân là con nhà nông đã trở thành "chuyên gia" chia sẻ kinh nghiệm với đồng đội trong việc trồng cây, trồng rau. Trần Hữu Quý, sĩ quan ở phân đội 1, cụm chiến đấu 2 đảo Trường Sa Lớn, cho biết: "Tôi là con nhà nông, ở nhà phải giúp bố mẹ. Việc trồng cây, tăng gia sản xuất cũng là cách giúp chúng tôi vơi nỗi nhớ nhà".
Và cũng giống như nhiệm vụ trực chiến, trồng cây cũng cần tính kỷ luật, tinh thần trách nhiệm và cần rất nhiều sự nhẫn nại. Đó là những phẩm chất mà người lính ở tuyến đầu rất cần.
Có một chuyện vui của chiến sĩ đảo Đá Đông A nghe mà thương. Đá Đông A không có cây trồng được xuống san hô. Vì thế, khi nhận được một chậu hoa giấy ở đất liền gửi, chiến sĩ chia nhau chăm sóc.
Mùa biển động, cây phải để trong nhà để ngăn sóng gió làm cháy lá. Chỉ tranh thủ những lúc trời yên biển lặng, chiến sĩ mới bê cây ra ngoài để nó được hít thở khí trời, rồi lại nhanh chóng đưa vào trong. Một số người đã nghĩ cây sống được ở nơi này đã khó, nói gì tới hoa. Nhưng với sự nhẫn nại và rất nhiều nâng niu, cây đã nở hoa rực rỡ.
Nếu những người lính trẻ trưởng thành và rắn rỏi hơn trong môi trường gian nan khắc nghiệt thì cây cối ở Trường Sa cũng như vậy. Không chỉ những loài cây biểu trưng cho sức sống bền bỉ của đảo là phong ba hay bão táp, mà nhiều loài cây khác, theo anh Phú, khi đã thích nghi được và bám rễ vào đất là sống rất mạnh mẽ.
"Hồi tháng 10 năm trước, bão vào khiến cây bồ đề trồng trước cửa chùa Trường Sa bị đổ. Chúng tôi dựng lại cây và nhân thể chiết thêm một cây mới. Giờ hai cây bồ đề đều đang đâm chồi xanh" - anh Phú kể và cho rằng nếu không phải những cây thích nghi được điều kiện khắc nghiệt thì khó có thể chiết cành ra cây mới được. Cũng vì thế nhiều người lính ở đảo nhìn cây để vững tâm, có thêm niềm tin vượt lên gian khổ.
Những vườn rau chiến sĩ
Ở đảo Trường Sa Lớn hay các đảo khác đều có những vườn rau của chiến sĩ tăng gia. Ở Trường Sa Lớn và Đá Tây A có thể cải tạo đất trồng cây ăn quả, trồng rau thì ở các đảo Đá Đông A, B, C hay đảo Đá Tây B, C rau chỉ có thể trồng trong bồn, chậu tự tạo với đất màu mang từ đất liền ra được trộn với mùn cưa. Để giữ rau sống được trong điều kiện khắc nghiệt, các chiến sĩ phải làm các nhà bạt che kín.
Ở Đá Đông A, các chiến sĩ cho biết mùa nắng hạn, việc tiết kiệm nước thải sinh hoạt là yêu cầu bắt buộc để dùng làm nước tưới cho rau. Tại các điểm đảo ở Đá Tây và Đá Đông, các cán bộ chiến sĩ đã trồng được mồng tơi, rau muống, rau cải, bí, mướp, rau mùi tàu (ngò gai)… "Từ chỗ rau chỉ đủ để nấu canh, giờ chúng tôi có đủ cả rau để luộc", một chiến sĩ vui vẻ cho biết.