Từ vụ con trai bị mẹ kế bạo hành: Vì sao đứa trẻ im lặng chịu đựng?

Ngày 13/9, câu chuyện bé trai 13 tuổi ở Hà Nội bị mẹ kế bạo hành suốt thời gian dài lan truyền khắp các diễn đàn, khiến dân mạng phẫn nộ và thương xót. Trong tâm thư và video được người thân chia sẻ, bé trai tên H. đã phải chịu đựng nhiều hình phạt như đánh bằng chai thủy tinh, thìa, dao, bị chửi bới và bị ép tự hành hạ bản thân.

Mẹ của H. qua đời trong một vụ tai nạn khi bé mới 2 tuổi. Bố cháu tái hôn với người phụ nữ tên T. vào năm 2022. Từ đó đến nay, cậu bé liên tục chịu sự hành hạ của mẹ kế. Điều khiến người thân và dân mạng xót xa là cậu bé luôn giữ im lặng, không kêu than. Cho đến đầu năm nay, khi người bố phát hiện con có biểu hiện lạ và hỏi han, đặt camera quay lén, sự việc mới sáng tỏ.

H. không phải đứa trẻ duy nhất giữ im lặng khi bị cha mẹ, bao gồm cả cha dượng hay mẹ kế, bạo hành. Theo góc nhìn tâm lý, có nhiều nguyên nhân dẫn tới nỗi sợ lên tiếng và sức ép phải chịu đựng khi các em rơi vào hoàn cảnh tương tự. Cảm giác xấu hổ, sợ bạo lực gia tăng, lo lắng ảnh hưởng đến người thân, thậm chí thấy mình có lỗi là những nguyên nhân khiến trẻ im lặng.

Bị bạo lực từ người thân cận nhất

Phần lớn trẻ em còn ít tuổi - vốn còn phụ thuộc vào cha mẹ (bao gồm cha mẹ kế), là những người giám hộ hợp pháp - không biết cách lên tiếng khi bị bạo lực. Đặc biệt trong nhiều nền văn hóa, việc cha mẹ dùng đòn roi để phạt con được xem là chuyện bình thường, càng khiến vấn đề khó bị đưa ra ánh sáng.

H. (13 tuổi) đã chịu đựng sự bạo hành của mẹ kế suốt thời gian dài cho đến khi bố phát hiện. Ảnh cắt từ clip.

Từng có không ít vụ con trẻ bị cha mẹ bạo hành gây rúng động mạng xã hội. Nhiều vụ, đứa trẻ âm thầm chịu đựng nhiều năm cho đến khi có hậu quả nghiêm trọng hoặc người lớn phát hiện và tố cáo ra cơ quan chức năng.

Tháng 8/2019, chị Phan Thị H. (tỉnh Tuyên Quang) làm đơn tố cáo về việc chồng cũ và mẹ kế bạo hành dã man con trai chị là cháu Nguyễn Đăng K. (khi đó 12 tuổi) suốt nhiều năm. Chị H. kể đã ly hôn vào năm 2010 do bị chồng cũ đánh đập. Sau đó, chị nuôi con nhỏ còn chồng nuôi cháu K. Hai năm sau, chồng cũ chị H. tái hôn.

Trong một lần xin cho K. về chơi với mình, chị H. mới bàng hoàng phát hiện trên người con có nhiều vết sẹo. Khi mẹ gặng hỏi, K. tỏ ra sợ hãi, khóc nức nở và kể bị bố cùng mẹ kế bạo hành dã man trong nhiều năm.

Theo lời K. kể, thời điểm cháu học lớp 2, do cãi lời mẹ kế tên V. nên bị người này cởi quần áo trói vào cột rồi dùng dây điện đánh. Sau đó, V. đập nhỏ các viên gạch và bắt K. quỳ xuống khiến đầu gối cháu bị chảy máu.

Một vụ việc khác là vào tháng 9/2020, Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Khoái Châu (cũ), tỉnh Hưng Yên, đã ra quyết định khởi tố bị can, bắt tạm giam Nguyễn Hữu Long (35 tuổi) vì bạo hành con trai 9 tuổi. Trước đó, công an nhận nhiều đơn thư từ người dân và ban giám hiệu trường Tiểu học Hàm Tử về việc ông Long bạo hành, đánh đập con.

Tuy nhiên, sau khi nhắc nhở người cha, bạo lực vẫn tiếp diễn. Ngày 17/9/2020, công an xã Hàm Tử (cũ) báo cáo vụ việc với Cơ quan cảnh sát điều tra Công an huyện Khoái Châu, khi bé trai bị cha bạo hành với tỷ lệ thương tổn 15%. Nạn nhân bị nhiều thương tích ở vùng đầu, bụng và được cấp cứu tại Bệnh viện Sản - Nhi tỉnh Hưng Yên.

Nhiều đứa trẻ không dám lên tiếng khi bị cha mẹ bạo hành. Ảnh minh họa: Vecteeze.

Ở nhiều nước trên thế giới, tình trạng cha mẹ dùng bạo lực với con trẻ cũng xảy ra, dẫn đến hậu quả về tinh thần và thể chất của con, thậm chí vết thương tâm lý kéo dài đến khi con cái trưởng thành.

Năm 2004, Cody Posey (khi đó 15 tuổi, New Mexico), đã gây chấn động toàn nước Mỹ khi nổ súng sát hại cả gia đình gồm cha, mẹ kế và người em gái cùng cha khác mẹ. Nguyên nhân là cậu đã bị bạo hành nhiều năm bởi cha đẻ và mẹ kế.

Theo thông tin từ tòa án, sau khi bố mẹ ly hôn, Cody Posey (sinh năm 1989) sống cùng mẹ ruột. Cho đến khi mẹ qua đời, anh phải về sống với người bố bạo lực. Từ đó, anh bị lạm dụng mỗi ngày.

Cậu bé Cody khi ấy bị đánh đập và buộc phải làm việc cả ngày trong trang trại từ sáng sớm đến tối. Có hôm cậu phải nhịn đói để làm việc. Cody còn bị kích điện vào người khi làm sai và phải ngủ ở chuồng ngựa. Bên cạnh ngược đãi về thể xác, Cody còn bị tra tấn cả tinh thần.

Vụ thảm sát xảy ra vào năm 2004 sau khi Cody bị cha tát vào mặt vì không dọn dẹp chuồng ngựa đủ nhanh. Cậu đã lấy súng sát hại cả gia đình. Với tội danh này, tiểu bang yêu cầu tòa án áp dụng mức án tối đa dành cho tội phạm trưởng thành (tù chung thân không ân xá).

Nhưng ngày 23/2/2006, thẩm phán James Waylon Counts lại kết án Cody khi chưa thành niên. Do đó, Cody bị giam giữ cải tạo đến năm 21 tuổi. Ngày 9/10/ 2010, đúng sinh nhật lần thứ 21 của mình, Cody Posey chính thức được trả tự do.

Vì sao những đứa trẻ im lặng?

Nghiên cứu của UNICEF cho thấy ngoài những tổn thương và đau đớn, bạo lực còn làm xói mòn lòng tự trọng của trẻ em và cản trở sự phát triển về mặt cảm xúc, nhận thức và thể chất. Đối với một nửa số trẻ em ở khu vực châu Âu và Trung Á, bạo lực, sự bỏ bê và cách nuôi dạy không hiệu quả thường khiến gia đình trở thành nơi nguy hiểm nhất.

Năm 2024, tại Đại hội quốc tế và liên ngành lần thứ ba về trị liệu tâm lý trẻ em và vị thành niên "Think About Youth" (tạm dịch: Nghĩ về thanh thiếu niên) được tổ chức tại Sarajevo, Giáo sư Gordana Buljan Flander đã trình bày chủ đề "Lạm dụng và bỏ bê: Làm thế nào để nhận biết và tiếp cận khi trẻ tâm sự?".

Là một nhà tâm lý học lâm sàng, nhà trị liệu tâm lý tích hợp cho trẻ em, vị thành niên và người lớn, đồng thời là chuyên gia thường trực về trẻ em bị lạm dụng và chấn thương, bà Flander đã chia sẻ với UNICEF về cách nhận biết các dấu hiệu lạm dụng trẻ em, những điều quan trọng cần chú ý trong ngăn ngừa lạm dụng và hỗ trợ các em.

Một con số được bà đưa ra khiến nhiều người phải lưu tâm là khoảng 90% kẻ lạm dụng là những cá nhân mà trẻ em biết rõ. Trẻ em được dạy không nói chuyện với người lạ và không tin tưởng họ, nhưng sự thật là những kẻ lạm dụng thường là trong vòng gia đình, giữa những người họ hàng thân thiết và bạn bè.

Trẻ bị lạm dụng bởi người thân thường thu mình, im lặng hơn nữa. Ảnh minh họa: Pexels.

Theo Giáo sư Flander, trẻ em bị lạm dụng tình dục và thể chất thường cảm thấy bị kỳ thị, tự thu mình, im lặng hơn nữa và không muốn lên tiếng.

"Trẻ làm như vậy vì sợ rằng việc lên tiếng sẽ phá hủy gia đình mình, và nỗi sợ này càng được củng cố khi cha/mẹ của chúng nói những điều như 'con đã phá hủy gia đình này'. Trẻ em im lặng vì sợ bị trả thù, sợ rằng điều gì đó có thể xảy ra với chúng hoặc một trong những người bạn thân", bà nói.

Bên cạnh đó, trẻ im lặng vì không biết cách nói về việc bị lạm dụng và nghĩ rằng người lớn sẽ được tin tưởng hơn là trẻ con.

"Đây là lý do tại sao thường mất từ ​​10 đến 16 năm kể từ thời điểm bị lạm dụng cho đến khi nạn nhân dám lên tiếng. Thông thường, nạn nhân được hỏi 'Tại sao con không nói sớm hơn?', và chia sẻ của tôi ở trên là lời giải thích", vị chuyên gia nhấn mạnh.

Theo chuyên gia, tình huống tồi tệ nhất là khi trẻ bị lạm dụng bởi chính người giám hộ của mình, người được cho là phải chăm sóc trẻ, điều này tạo ra cảm giác bị phản bội khủng khiếp.

Vì vậy, người lớn phải dạy các em nhỏ biết rằng "Con không cần phải chịu đựng, con không cần phải im lặng, hãy tâm sự với một người lớn đáng tin cậy".

Người lớn đáng tin cậy này không nhất thiết phải là giáo viên mầm non, giáo viên hay nhà tâm lý học; đó có thể là mẹ đỡ đầu hoặc người thân khác.

Đối với cha mẹ, điều quan trọng là họ phải nhận thức đúng đắn. Cha mẹ cần quan sát con cái của mình chặt chẽ, nhận ra dấu hiệu lạ để biết con liệu có đang chịu đựng sự lạm dụng.