Tập thể dục từ lâu đã được xem là "liều thuốc miễn phí" giúp làm chậm quá trình lão hóa (Ảnh: Getty).
Dù y học hiện đại giúp con người sống thọ hơn, nghịch lý "già nhanh hơn" đang hiện hữu với các bệnh lý tuổi tác như tim mạch, tiểu đường, thoái hóa thần kinh ngày càng trẻ hóa.
Trong bối cảnh đó, tập thể dục vẫn được xem là "liều thuốc miễn phí" chống lão hóa. Mới đây, một nghiên cứu đột phá từ Trung Quốc đã hé lộ cơ chế sinh học đằng sau hiệu ứng kỳ diệu này.
Tập thể dục và “bí ẩn” tuổi thọ dưới góc nhìn sinh học
Công trình nghiên cứu do các nhà khoa học tại Viện Động vật học và Viện Genomics Bắc Kinh (thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung Quốc) thực hiện, đã đi sâu phân tích phản ứng sinh học ở người và mô hình động vật.
Phát hiện then chốt là hợp chất betaine, được sản sinh tự nhiên trong thận khi cơ thể vận động lâu dài, đóng vai trò trung tâm trong việc ức chế viêm mạn tính và lão hóa tế bào.
Nghiên cứu chỉ rõ, betaine hoạt động như một "sứ giả phân tử", trực tiếp ức chế enzyme TBK1 – protein chủ chốt kích hoạt tình trạng viêm mạn tính, vốn gia tăng theo tuổi tác. Khi betaine liên kết với TBK1, nó ngăn chặn enzyme này kích hoạt các yếu tố gây viêm như TNF-α, IL-6, IFN-β.
Điều này giúp giảm đáng kể sản sinh cytokine viêm, bảo vệ các cơ quan nội tạng khỏi tổn thương mạn tính, từ đó kéo dài tuổi thọ tế bào và cải thiện chức năng sinh lý toàn thân.
Đáng chú ý, các nhà khoa học còn phát hiện việc bổ sung betaine từ bên ngoài có thể tái tạo gần như toàn bộ lợi ích sinh học của tập thể dục dài hạn. Thí nghiệm trên chuột cho thấy, betaine giúp cải thiện rõ rệt sức bền cơ, chức năng thận, trí nhớ và tâm trạng – những yếu tố thường suy giảm khi về già.
Ứng dụng tiềm năng: “Liều thuốc thể dục”
Không chỉ ức chế TBK1, betaine còn tác động đến nhiều con đường sinh học quan trọng khác. Hợp chất này kích hoạt AMPK – enzyme điều phối năng lượng tế bào, đồng thời ức chế NLRP3 – yếu tố gây viêm mạn tính liên quan đến nhiều bệnh lý tuổi già.
Betaine cũng góp phần ổn định ion nội bào, tăng cường biểu hiện gen chống oxy hóa và bảo vệ DNA khỏi hư hại. Tất cả những tác động này đều duy trì sự ổn định phân tử, làm chậm quá trình lão hóa tự nhiên.
Việc giải mã cơ chế của betaine mở ra triển vọng phát triển các loại “thuốc mô phỏng vận động”. Đây có thể là một giải pháp y học mới, giúp con người sống lâu, sống khỏe mà không hoàn toàn phụ thuộc vào chế độ tập luyện truyền thống.
