Vì sao LĐBĐ Malaysia cả gan làm giả giấy tờ lộ liễu

Malaysia thật ảo tưởng vì nghĩ có thể qua mặt FIFA.

Dư luận Malaysia lập tức chia làm hai luồng ý kiến. Một bên tin rằng FAM chỉ là “nạn nhân” của sự nhầm lẫn hành chính, còn bên kia khẳng định Liên đoàn cố tình làm ngơ, thậm chí thúc ép quá trình nhập tịch để kịp tung “dàn sao ngoại” ra sân. Nhưng nhìn từ toàn bộ diễn biến vụ việc, câu hỏi lớn nhất vẫn là FAM chủ quan, hay cố ý phạm sai lầm?

Tin tưởng mù quáng vào người nhà?

Khi biện bạch với FIFA, FAM cho biết dựa vào văn bản của Cục Đăng ký Quốc gia Malaysia (NRD) để khẳng định 7 cầu thủ nhập tịch đủ tư cách đại diện đội tuyển. Theo lập luận của FAM, NRD là cơ quan nhà nước có thẩm quyền cao nhất về xác nhận quốc tịch, và khi cơ quan này xác nhận rằng các cầu thủ có “huyết thống thông qua ông, bà sinh ra tại Malaysia”, thì liên đoàn không có lý do để nghi ngờ.

Cụ thể, trong bản giải trình gửi lên FIFA, FAM viết: “Chúng tôi đã thực hiện thủ tục thận trọng, hợp lý và đối chiếu tài liệu với cơ quan chức năng trong nước. FAM không có quyền hạn để phản biện quyết định của Chính phủ.”

Nghe qua thì có vẻ hợp lý. Nhưng điều khiến FIFA không chấp nhận lời biện minh ấy chính là sự khác biệt trong cách hiểu “xác minh hợp pháp” của hai hệ thống pháp lý.

NRD – vốn quen với quy trình hành chính quốc gia – chỉ cần căn cứ vào hồ sơ “thứ cấp”, tức là những bản sao hoặc chứng nhận do người nhập tịch cung cấp. Trong nhiều trường hợp, khi giấy khai sinh gốc bị thất lạc hoặc không thể truy tìm, NRD có thể linh hoạt cấp lại bản sao dựa trên bằng chứng gián tiếp như lời khai, tài liệu nước ngoài hoặc dữ liệu từ đại sứ quán. Đây là thực hành phổ biến ở nhiều nước Đông Nam Á, không có gì bất thường dưới góc độ hành chính.

Malaysia gặp rắc rối khi đẩy nhanh quá trình nhập tịch cho 7 cầu thủ.

Vấn đề nằm ở chỗ FIFA không chấp nhận chứng cứ thứ cấp. Trong môi trường thể thao quốc tế, mọi giấy tờ về quốc tịch, lý lịch phải có nguồn gốc nguyên bản, được xác thực bằng con dấu quốc huy hoặc cơ quan hộ tịch trung ương của quốc gia nơi cá nhân đó sinh ra. Và khi FIFA soi hồ sơ, họ nhanh chóng nhận ra rằng NRD chưa từng nhận được giấy khai sinh gốc nào từ Argentina, Brazil hay Tây Ban Nha – mà chỉ cấp bản sao dựa trên “thông tin thứ cấp”.

FIFA kết luận: “Chính quyền Malaysia không dựa trên tài liệu gốc, điều này đặt dấu hỏi về tính xác thực trong quy trình xác minh của FAM.” Nói cách khác, FAM tin tưởng mù quáng vào một cơ quan vốn không có kinh nghiệm đối phó với quy trình kiểm chứng quốc tế của FIFA. Sự chủ quan ấy, nếu chỉ dừng ở mức thiếu hiểu biết, đã là sai lầm đáng trách. Nhưng ở vụ này, mọi chuyện không đơn giản như vậy.

Không chỉ chủ quan – mà còn hưởng ứng nhiệt tình

Khi vụ việc nổ ra, nhiều người tin rằng FAM không chủ quan một cách bị động, mà còn có chủ đích rút ngắn quy trình nhập tịch để kịp đưa dàn cầu thủ gốc nước ngoài ra sân trong trận gặp Việt Nam tại vòng loại Asian Cup 2027.

Thực tế, lộ trình nhập tịch diễn ra với tốc độ nhanh bất thường. Ngày 19 và 20/3, FAM lần lượt gửi hồ sơ của hai cầu thủ Hevel và Palmero lên FIFA. Đến đầu tháng 6, thêm 5 cầu thủ khác được gửi đi, và chỉ 4 ngày sau – ngày 10/6 – cả 7 người đều được tung vào sân trong trận Malaysia thắng Việt Nam 4-0.

Trước đó, FAM đã “thử phản ứng dư luận” bằng việc tung một cầu thủ nhập tịch trong trận giao hữu với Nepal. Khi không gặp phản ứng tiêu cực, họ lập tức “đốt cháy giai đoạn”, tung cả 7 cầu thủ nhập tịch có vấn đề ra sân.

Câu hỏi đặt ra liệu NRD có cấp hồ sơ nhanh như vậy nếu không chịu áp lực từ FAM?

Bản thân NRD – một cơ quan hành chính – vốn không có động cơ để làm giả giấy tờ. Nhưng khi FAM đưa ra yêu cầu gấp rút, và khi quốc tịch được gắn với mục tiêu phục vụ lợi ích quốc gia, không loại trừ khả năng cơ quan này “nhắm mắt duyệt” theo tinh thần hỗ trợ, mà không kịp nhận ra rằng họ đang bước vào một vùng pháp lý khác hẳn truyền thống. Đây là vùng mà mọi con dấu và chữ ký đều không thể hoàn toàn bịt mắt FIFA.

Cần nhớ, FIFA cũng chẳng lạ gì việc các cơ quan trong một quốc gia thông đồng với nhau để tìm cách qua mắt họ. Do vậy, họ còn có nhiều hệ quy chiếu để xác định bản chất vụ việc.

FAM đã đánh giá quá sai về FIFA.

Sụp bẫy bởi chiếc hố tự đào

Sự thật là FAM tự giăng bẫy cho mình. Khi gửi hồ sơ “thứ cấp” lên FIFA, họ được cơ quan này phản hồi bằng một cụm từ rất đáng chú ý: “The player appears to have met all requirements.” (Cầu thủ có vẻ như đáp ứng đủ yêu cầu).

Đó là một cách nói ngoại giao – nghĩa là FIFA chỉ tạm chấp thuận dựa trên tài liệu hiện có, nhưng FAM chịu hoàn toàn trách nhiệm nếu phát hiện gian lận sau này. FAM hiểu điều này, nhưng vẫn cho phép cầu thủ thi đấu, vì họ tin rằng không ai sẽ điều tra sâu thêm.

Nhưng rồi mọi thứ sụp đổ chỉ sau trận thắng Việt Nam. Khi khiếu nại gửi tới, FIFA mở lại hồ sơ và lập tức phát hiện những chi tiết mâu thuẫn. Ở đó, nơi sinh của ông bà các cầu thủ nhập tịch ghi “Malaysia” nhưng giấy khai sinh gốc lại chỉ ra họ sinh tại các thành phố ở Argentina, Tây Ban Nha, Hà Lan và Brazil.

Tất cả đều trùng khớp với nguồn thông tin mà FIFA truy được từ cơ quan hộ tịch các nước. Bằng chứng khiến FAM không thể phản biện, còn NRD – dù không có ý gian lận – cũng phải thừa nhận họ “không thể tìm được giấy khai sinh viết tay bản gốc”.

Nếu FAM chỉ là nạn nhân của sự nhầm lẫn, có lẽ FIFA đã giảm nhẹ hình phạt. Nhưng việc Liên đoàn này cố tình né tránh trách nhiệm – đổ lỗi cho “khâu nhập liệu” và “cơ quan chức năng” – lại khiến họ mất điểm hoàn toàn.

Trong mắt FIFA, sự cẩu thả trong quản lý cầu thủ là một hình thức gian lận có chủ ý. Bởi khi một Liên đoàn muốn thu hút nhân tài từ nước ngoài, họ phải là bên thận trọng nhất, chứ không thể phó mặc cho cơ quan dân sự nội địa.

Trong trường hợp này, FAM không còn quyền nói “chúng tôi không biết”. Bởi khi đã bước vào sân chơi toàn cầu, sự thiếu hiểu biết không bao giờ được coi là một lý do hợp lệ.