Vũ trụ bao la chứa hàng nghìn tỷ thiên hà với hình dạng đa dạng như thiên hà elip, thiên hà xoắn ốc, thiên hà không đều… Mỗi thiên hà có một môi trường tiến hóa độc nhất, khiến việc tìm thấy hai thiên hà giống hệt nhau gần như là điều không tưởng. Tuy nhiên, một phát hiện mới đây từ dữ liệu của Kính viễn vọng Không gian Hubble đã khiến giới thiên văn học bàng hoàng: có ít nhất ba thiên hà giống hệt nhau về hình dạng, kết cấu, thậm chí đến cả vị trí của các vùng sáng. Hiện tượng này đặt ra câu hỏi lớn rằng liệu vũ trụ có thực sự tuân theo các quy luật mà con người đã biết hay không, hay đây là một dấu hiệu cho thấy vũ trụ của chúng ta không thực sự "thật".
Sự kiện bắt đầu khi nhà thiên văn học Timothy Hamilton từ Đại học Bang Shawnee (Ohio, Mỹ) tình cờ phát hiện hai thiên hà kỳ lạ khi đang phân tích hình ảnh từ Kính viễn vọng Không gian Hubble. Hai thiên hà này nằm trong chòm sao Bảo Bình, cách Trái Đất khoảng 7 tỷ năm ánh sáng. Điều khiến chúng trở nên khác biệt là cả hai đều có một lõi sáng rõ rệt cùng ít nhất ba sọc sáng song song chạy ngang, tạo nên một kết cấu hoàn toàn khác lạ so với những thiên hà thông thường. Nhưng điều đáng kinh ngạc nhất là chúng gần như giống hệt nhau. Sự trùng hợp này đã thu hút sự chú ý của giới thiên văn học. Chỉ vài ngày sau đó, một thiên hà thứ ba cũng có hình dạng tương tự được phát hiện trong cùng khu vực, nhưng với góc quan sát hơi khác. Những thiên hà này được đặt tên chung là "Vật thể Hamilton" (SDSS J223010.47-081017.8), trở thành một trong những bí ẩn vũ trụ đáng chú ý nhất trong thời gian gần đây.
Sự tồn tại của ba thiên hà giống hệt nhau khiến các nhà khoa học đặt ra nhiều giả thuyết táo bạo. Một trong những giả thuyết thú vị nhưng cũng gây tranh cãi nhất là vũ trụ của chúng ta có thể chỉ là một mô phỏng máy tính khổng lồ, và sự xuất hiện của ba thiên hà này có thể là một "lỗi" trong chương trình. Giả thuyết về vũ trụ mô phỏng không phải là điều xa lạ. Giáo sư Nick Bostrom của Đại học Oxford đã từng đề xuất ý tưởng này trong bài báo "Chúng ta có đang sống trong một mô phỏng máy tính?". Ông cho rằng, nếu một nền văn minh tiên tiến có khả năng tạo ra các mô phỏng vũ trụ phức tạp, thì xác suất chúng ta đang sống trong một vũ trụ giả lập là rất cao. Theo lý thuyết này, việc xuất hiện những vật thể giống hệt nhau có thể là do lỗi trong chương trình mô phỏng, tương tự như khi một trò chơi điện tử bị lỗi đồ họa và hiển thị các đối tượng trùng lặp. Nếu giả thuyết này là đúng, điều đó đồng nghĩa với việc toàn bộ nhận thức của con người về vũ trụ có thể chỉ là một "ảo giác" được lập trình.
Tuy nhiên, vì giả thuyết "vũ trụ mô phỏng" vẫn còn quá nhiều điểm chưa thể kiểm chứng, hầu hết các nhà khoa học vẫn cố gắng tìm một lời giải thích khoa học hơn. Một trong những lý thuyết phổ biến nhất để giải thích hiện tượng này là hiệu ứng thấu kính hấp dẫn. Theo thuyết tương đối rộng của Albert Einstein, lực hấp dẫn không chỉ tác động lên vật chất mà còn ảnh hưởng đến ánh sáng. Khi một vật thể có khối lượng cực lớn nằm giữa người quan sát và một thiên thể ở xa, lực hấp dẫn của nó có thể bẻ cong ánh sáng từ thiên thể đó, tạo ra nhiều hình ảnh của cùng một vật thể. Hiện tượng này được gọi là hiệu ứng thấu kính hấp dẫn. Nếu có một thiên hà hoặc cụm thiên hà khổng lồ nằm giữa Trái Đất và "Vật thể Hamilton", nó có thể đóng vai trò như một thấu kính hấp dẫn, khiến chúng ta nhìn thấy ba hình ảnh của cùng một thiên hà, thay vì ba thiên hà riêng biệt.
Dù giả thuyết thấu kính hấp dẫn có vẻ hợp lý, nhưng nó lại gặp phải một vấn đề lớn: không có một thiên hà hay cụm thiên hà nào đủ lớn nằm ở vị trí phù hợp để tạo ra hiệu ứng này. Điều đó đồng nghĩa với việc phải có một vật thể khác, vô hình nhưng có khối lượng khổng lồ, mới có thể tạo ra hiện tượng này. Điều gì có thể có khối lượng lớn nhưng không thể quan sát trực tiếp? Câu trả lời chính là vật chất tối.
Vật chất tối là một trong những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ. Nó chiếm khoảng 27% tổng khối lượng vũ trụ nhưng không phát ra ánh sáng hay bất kỳ dạng bức xạ nào, khiến con người không thể quan sát trực tiếp. Tuy nhiên, vật chất tối vẫn có khối lượng và lực hấp dẫn, có thể ảnh hưởng đến ánh sáng và chuyển động của các thiên hà. Các nhà khoa học đưa ra giả thuyết rằng có thể tồn tại một cụm vật chất tối khổng lồ nằm giữa Trái Đất và "Vật thể Hamilton". Cụm vật chất tối này hoạt động như một thấu kính hấp dẫn vô hình, làm bẻ cong ánh sáng từ một thiên hà ở xa và tạo ra ba hình ảnh của nó khi đến mắt người quan sát.
Để kiểm chứng giả thuyết này, các nhà khoa học đã sử dụng các mô phỏng máy tính dựa trên dữ liệu quan sát được. Kết quả cho thấy, nếu một cụm vật chất tối tồn tại ở vị trí thích hợp, nó có thể tạo ra ba hình ảnh ảo giống hệt nhau của một thiên hà, hoàn toàn khớp với những gì đã quan sát được. Điều này khiến giả thuyết vật chất tối trở thành lời giải thích hợp lý nhất cho hiện tượng "Vật thể Hamilton" vào thời điểm hiện tại.
Mặc dù giả thuyết về vật chất tối có vẻ thuyết phục hơn so với giả thuyết "vũ trụ mô phỏng", nhưng nó vẫn chưa thể chứng minh một cách chắc chắn. Hiện nay, các nhà khoa học đang tiếp tục nghiên cứu khu vực này của vũ trụ để tìm thêm bằng chứng về sự tồn tại của cụm vật chất tối. Nếu có thể xác nhận giả thuyết này, đây sẽ là một bước tiến quan trọng trong việc hiểu rõ hơn về bản chất của vật chất tối, từ đó giúp con người tiến gần hơn đến việc giải mã những bí ẩn lớn nhất của vũ trụ.
Dù sự thật là gì, hiện tượng "Vật thể Hamilton" cho thấy rằng vũ trụ vẫn còn vô số điều kỳ lạ mà con người chưa thể hiểu hết. Nó không chỉ thách thức các lý thuyết hiện tại về vũ trụ mà còn mở ra những hướng nghiên cứu mới đầy thú vị. Nếu đây thực sự là kết quả của hiệu ứng thấu kính hấp dẫn do vật chất tối gây ra, nó sẽ giúp củng cố thêm bằng chứng về sự tồn tại của loại vật chất bí ẩn này. Còn nếu giả thuyết vũ trụ mô phỏng là đúng, thì điều đó có thể thay đổi toàn bộ cách chúng ta nhìn nhận về thực tại. Trong cả hai trường hợp, phát hiện này đều là một dấu mốc quan trọng trong lịch sử nghiên cứu vũ trụ. Và ai biết được, có thể trong tương lai không xa, con người sẽ tìm ra câu trả lời thực sự cho bí ẩn này, cũng như nhiều bí ẩn khác vẫn đang ẩn giấu trong vũ trụ bao la.
