Chủ tịch Lee Jae Yong của Samsung
Hãng chip nhớ hàng đầu Trung Quốc CXMT mới đây đã thu hút được giới truyền thông khi nhanh chóng ăn mòn thị phần của Samsung và SK Hynix. Nếu DeepSeek thách thức OpenAI thì CMXT được đánh giá là chú ngựa ô của Trung Quốc trong mảng chip nhớ.
Từ con số 0 vào năm 2020, CXMT đã tăng thị phần của mình lên 5% toàn cầu vào năm 2024 và con số này có thể ngày càng bùng nổ khi Samsung phải rút lui dần trước phân khúc chip nhớ giá rẻ. Hãng tư vấn Qianzhan tại Thâm Quyến dự đoán đà tăng trưởng này sẽ lan nhanh như "quả cầu tuyết".
Mặc dù trong năm 2023, doanh thu của Samsung và SK Hynix chiếm tới 96% tổng doanh thu chip nhớ DRAM toàn cầu nhưng sự trỗi dậy của CXMT được cho là đang đe dọa đến sự thống trị của các tập đoàn chip Hàn Quốc.
Không riêng gì trong mảng chip nhớ giá rẻ, CXMT cũng đang đột phá ở mảng chip nhớ băng thông cao (HBM), một sản phẩm quan trọng cho các trung tâm dữ liệu phát triển trí thông minh nhân tạo (AI).
Thị phần chip DRAM (%). Trung Quốc đang phá vỡ sự thống trị thị trường của Mỹ và Hàn Quốc
"Với sự trỗi dậy của CXMT, các nhà sản xuất chip Hàn Quốc đang phải đối mặt với một thực tế mới khi phân khúc thị trường giá rẻ tràn ngập các sản phẩm của Trung Quốc", chuyên gia CW Chung tại Nomura chi nhánh Châu Á Thái Bình Dương cho biết.
"Vấn đề không phải là về ưu thế công nghệ mà là về khối lượng, nghĩa là Samsung đã bị ảnh hưởng nặng nề bởi tình trạng cung vượt cầu và giá chip thấp hơn khiến họ mất lợi nhuận", ông Chung nói thêm.
Điều trớ trêu là trước đây Hàn Quốc từng hạ bệ ngành chip bán dẫn Nhật Bản như thế nào thì giờ đây đang bị chính Trung Quốc lặp lại với hiệu ứng "Quả cầu tuyết".
Lội ngược dòng
Trước khi CXMT được thành lập vào năm 2016, Trung Quốc hầu như không có năng lực sản xuất chip DRAM trong nước, vốn thường được sử dụng trong máy chủ, máy tính và thiết bị di động.
Tuy nhiên với khoản đầu tư từ Alibaba và các quỹ đầu tư quốc doanh, đến năm 2019 CXMT đã bắt đầu sản xuất hàng loạt chip DDR4, khi đó là loại sản phẩm bộ nhớ DRAM tiên tiến nhất.
Năm 2024, CXMT thậm chí đã bắt đầu sản xuất hàng loạt bộ nhớ DDR5 vốn được SK Hynix thương mại hóa lần đầu vào năm 2020 và hiện vẫn đang là loại DRAM tiên tiến nhất.
Báo cáo của Nomura cho thấy CXMT cũng đang gia tăng sản lượng của DDR4 trước nhu cầu của thị trường, từ 70.000 Wafer mỗi tháng năm 2022 lên 200.000 Wafer/tháng vào cuối năm 2024, đảm bảo 15% nhu cầu thị trường toàn thế giới.
Chính điều này đã làm giảm biên lợi nhuận tại Samsung và SK Hynix, buộc các tập đoàn này phải rút lui khỏi phân khúc chip nhớ giá rẻ do khó lòng cạnh tranh nổi.
Tháng trước, Samsung cho biết họ đang giảm mức độ tiếp cận với phân khúc chip nhớ giá rẻ khi tăng trưởng của các dòng chip DRAM và NAND là có giới hạn.
Lợi nhuận hoạt động của Samsung đã giảm 29% trong khoảng quý III-IV/2024.
Trong khi đó SK Hynix thừa nhận rằng sự bùng nổ DRAM tại Trung Quốc đã khiến lợi nhuận hoạt động của công ty thấp hơn so với kỳ vọng của các nhà phân tích trong quý IV/2024.
Phó chủ tịch G Dan Hutcheson của TechInsights nhận định dù thị phần toàn cầu của CXMT vẫn tương đối nhỏ và tập trung nhiều ở Trung Quốc, nhưng tiến triển nhanh chóng của công ty trong lĩnh vực DRAM vốn có tính thương mại cao đang tạo ra hiệu ứng "Quả cầu tuyết".
"Bạn càng giành được nhiều thị phần, sản lượng của bạn càng lớn, năng suất của bạn càng cao, chi phí của bạn càng thấp và bạn lại giành được nhiều thị phần hơn. Đó chính xác là cách người Hàn Quốc đẩy người Nhật Bản ra khỏi lĩnh vực bộ nhớ vào những năm 1980 và 1990, và giờ đây điều tương tự đang bắt đầu xảy ra với chính họ", ông Hutcheson nhận định.
Ngoài ra, các chuyên gia cũng cho biết CXMT đã lợi dụng lỗ hổng trong lệnh cấm vận của Mỹ năm 2023 để tiếp cận các thiết bị sản xuất chip tiên tiến. Năm 2024, CXMT đã bị loại khỏi danh sách đen cấm vận công nghệ của Mỹ.
Hiện CXMT đang xây dựng một nhà máy 280.000 m2 tại Thượng Hải để sản xuất HBM2, tức chỉ kém 2 thế hệ với dòng HBM4 của SK Kynix dự kiến sẽ sản xuất trong năm 2025 để cung ứng cho Nvidia.
Nhiều chuyên gia nhận định việc mở rộng sản xuất HBM2 sẽ gia tăng áp lực lên Samsung, vốn đang phải vật lộn để vượt qua các bài kiểm tra nghiêm ngặt của Nvidia nhằm trở thành nhà cung ứng HBM cùng SK Hynix.
"Samsung đang trong tình thế khó khăn khi SK Hynix và Micron cạnh tranh ở phân khúc cao cấp còn CXMT đang ép họ ở phân khúc thấp cấp", ông Hutcheson nói.
Chiến thắng
Chuyên gia phân tích Ellie Wang của TrendForce cho biết dù Mỹ hạn chế Trung Quốc mua máy sản xuất chip DRAM tiên tiến vào năm 2022 nhưng chính điều này lại củng cố thêm quyết tâm tự chủ của Bắc Kinh.
Chỉ xét riêng về công suất, CXMT có thể sản xuất tương đương khoảng 10% sản lượng chip DRAM toàn cầu trong năm 2024.
Thậm chí chuyên gia Wang còn khẳng định thị phần kết hợp của tất cả các công ty Trung Quốc có thể tăng vọt lên 10% trong năm 2025, cao gấp đôi mức 5% của năm ngoái.
Sản phẩm DRAM được sử dụng rộng rãi trong điện thoại thông minh, máy tính và các thiết bị điện tử tiêu dùng, đồng thời có thể hoán đổi cho nhau nếu đáp ứng được các yêu cầu về hiệu suất mà không phụ thuộc vào các tính năng độc quyền.
Điều này khiến thị trường DRAM trở nên cực kỳ biến động và nhạy cảm với các điều kiện kinh tế cũng như những thay đổi trong cung cầu.
Nói cách khác, sự đột phá của Trung Quốc sẽ làm thay đổi cuộc chơi khi một nguồn hàng giá rẻ, nguồn cung dồi dào sắp được tung ra thị trường.
"Bất kỳ sự gia tăng nguồn cung DRAM nào của những công ty mới tham gia đều có thể gây áp lực lên những công ty hiện tại và ảnh hưởng đến thị trường toàn cầu, ngay cả khi chỉ là một vài phần trăm", chuyên gia phân tích Brady Wang của Counterpoint Research cảnh báo.
Khác với các đối thủ nước ngoài, những nhà cung cấp chip của Trung Quốc có lợi thế rất lớn nhờ thị trường nội địa.
"Các nhà sản xuất thiết bị và thiết bị điện tử Trung Quốc sẽ ưu tiên thị trường địa phương có sẵn. Nếu thị phần toàn cầu của họ vào khoảng 5% đến 10% thì thị phần của họ tại Trung Quốc có thể cao hơn đáng kể", chuyên gia Wang của Counterpoint cho biết.
Chủ tịch Lee Pei Ing của Nanya Technology, nhà sản xuất DRAM lớn thứ năm thế giới, cho biết doanh thu của công ty tại Trung Quốc đã giảm kể từ năm ngoái do ảnh hưởng từ động lực "nội địa hóa" của Trung Quốc và sự cạnh tranh từ CXMT.
Một lợi thế quan trọng đối với Trung Quốc trong việc phát triển ngành công nghiệp DRAM là thị trường trong nước rộng lớn.
Theo Omdia, các công ty Trung Quốc thống trị thị trường điện thoại thông minh toàn cầu, với thị phần hơn 58,5%.
Dữ liệu từ Trendforce cho thấy các nhà sản xuất tivi Trung Quốc kiểm soát hơn 40% thị trường toàn cầu, trong khi các nhà sản xuất máy tính của nước này nắm giữ khoảng 30%.
Trong một số trường hợp, CXMT có thể cung cấp mức giá thấp hơn từ 20% đến 30% so với các công ty toàn cầu hàng đầu.
"Mức giảm giá này cũng có thể gây áp lực lên các công ty dẫn đầu thị trường", một giám đốc trong ngành nói với Nikkei.
Ngoài mức giá thấp hơn, CXMT còn được lợi thế hỗ trợ từ Bắc Kinh. Thông thường các công ty và cơ quan Trung Quốc có thể nhận được trợ cấp của chính phủ nếu họ mua nhiều chip sản xuất trong nước hơn.
Thách thức
Hiện CXMT đã sản xuất thành công LPDDR4 và DDR4, thế hệ DRAM cũ hơn được sử dụng trong điện thoại thông minh, máy tính và máy tính bảng giá rẻ đến tầm trung. Công ty đã bắt đầu cung cấp một lô nhỏ LPDDR5, loại đã được sử dụng trong các điện thoại cao cấp như iPhone và Samsung Galaxy S và Z series từ khoảng năm 2020.
Những tiến bộ trong DRAM trong những năm qua có khả năng mang lại cho Trung Quốc cơ hội để bắt kịp với đối thủ Mỹ và Hàn Quốc.
Tuy nhiên, câu chuyện Trung Quốc "ăn cắp" công nghệ vẫn bị Phương Tây đưa ra mổ xẻ.
Nhiều giám đốc điều hành trong ngành nói với Nikkei rằng thành công của CXMT một phần là nhờ vào nhân tài từ Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan.
Trong một vụ án nổi cộm, các công tố viên Hàn Quốc vào năm 2023 đã ban hành lệnh bắt giữ một cựu nhân viên Samsung vì bị cáo buộc chuyển thông tin liên quan đến DRAM cho CXMT.
Tương tự hãng Inotera Technologies, một nhà sản xuất DRAM của Đài Loan sau đó sáp nhập với Micron vào năm 2016, có hàng trăm nhân viên đã làm việc cho nhiều nhà sản xuất chip của Trung Quốc, bao gồm cả CXMT.
Cựu chủ tịch Yukio Sakamoto quá cố của nhà sản xuất chip DRAM Elpida Memory (Nhật Bản) cũng đã đảm nhiệm các vai trò điều hành quan trọng tại CXMT và SwaySure khi cả hai công ty này mới thành lập.
Ngoài ra, những vấn đề địa chính trị có thể là rào cản. Dù chưa bị đưa vào danh sách đen của Mỹ tính đến tháng 12/2024 nhưng CMXT đã bị Washington chú ý đến.
Xin được nhắc rằng DRAM là một trong những chiến trường đầu tiên trong cuộc đấu tranh công nghệ giữa Mỹ và Trung Quốc.
Nhà sản xuất chip DRAM Trung Quốc JHICC đã đột ngột bị Washington đưa vào danh sách đen vào năm 2018 trước khi họ bắt đầu sản xuất hàng loạt DRAM vì cáo buộc đánh cắp bí mật thương mại của Micron.
Tuy nhiên vào năm 2024, CXMT bất ngờ được đưa ra khỏi danh sách này sau khi Trung Quốc có động thái trả đũa với Micron của Mỹ.
*Nguồn: Nikkei, FT, CNBC
