Động lực mới đưa thương mại điện tử Việt Nam bùng nổ

Thị trường thương mại điện tử Việt Nam tăng trưởng 18-25% mỗi năm. Ảnh: Xuân Sang.

Năm vừa qua, quy mô thị trường thương mại điện tử (TMĐT) Việt Nam đạt trên 25 tỷ USD, tăng 20% so với năm 2023 và chiếm khoảng 9% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước, theo Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương).

Tốc độ tăng trưởng ấn tượng 18-25% mỗi năm cho thấy mua sắm trực tuyến đang trở thành một phần không thể thiếu đối với người dân hiện nay.

Sân chơi ngày càng mở rộng, hướng đến tăng trưởng bền vững

Cú bùng nổ của thị trường kéo theo sự phát triển đa dạng các mô hình kinh doanh. Trong đó, sàn giao dịch TMĐT với những tên tuổi lớn như Shopee, Lazada… vẫn là trụ cột chính, chiếm phần lớn thị phần nhờ khả năng cung cấp sản phẩm đa dạng, giá cả cạnh tranh và dịch vụ vận chuyển nhanh chóng.

Song song đó, TikTok Shop nổi lên như một xu hướng mới khi kết hợp giữa yếu tố mạng xã hội và mua sắm trực tuyến.

Tính chung 4 nền tảng lớn nhất là Shopee, TikTok Shop, Lazada và Tiki, tổng giá trị giao dịch (GMV) năm 2024 đã lập kỷ lục mới gần 14 tỷ USD, tăng 40% so với năm 2023. Công ty phân tích dữ liệu TMĐT YouNet thậm chí còn dự báo quy mô thị trường sẽ cán mốc 49,9 tỷ USD vào năm 2028.

Đáng chú ý, bên cạnh các sàn giao dịch, TMĐT xã hội cũng là mô hình đem đến “đất diễn” cho doanh nghiệp và là lựa chọn của nhiều người tiêu dùng. Các nền tảng như Facebook, Instagram và TikTok tích cực tham gia vào “cuộc chơi”, giúp người tiêu dùng tiếp cận mô hình mua sắm trực tiếp thông qua các quảng cáo hoặc gian hàng ảo trên mạng xã hội.

Mua sắm trực tuyến đang trở thành thói quen đối với người Việt. Ảnh: Đào Phương.

Trong khi đó, mô hình TMĐT xuyên biên giới đang trở thành câu chuyện được cả nhà bán hàng lẫn người dùng quan tâm. Trong khi doanh nghiệp nội địa tận dụng Amazon hay Alibaba để tiếp cận thị trường quốc tế, các sàn TMĐT nước ngoài như Temu, 1688 cũng không ngần ngại thể hiện tham vọng khai thác thị phần ở Việt Nam.

Theo Bộ Công Thương, với sự xuất hiện của các công nghệ mới, nền tảng mới, các mô hình TMĐT ngày càng trở nên phức tạp và đa dạng, nhưng hiện nay chưa có quy định pháp luật điều chỉnh riêng biệt.

Do đó, cơ quan này đang đề nghị xây dựng Luật Thương mại điện tử nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước về TMĐT; tạo điều kiện cho TMĐT phát triển bền vững, có trật tự, làm động lực cho sự phát triển của nền kinh tế số, định hình tương lai của TMĐT Việt Nam.

Nâng cao đóng góp của TMĐT vào nền kinh tế

Trong khi chờ pháp luật chuyên ngành, các cơ quan quản lý cũng đã đưa ra một số quy định mới và đốc thúc kiểm soát chặt hoạt động kinh doanh trên môi trường trực tuyến.

Gần nhất, từ ngày 1/4 tới đây, các sàn TMĐT và nền tảng số có chức năng thanh toán sẽ phải khấu trừ, nộp thuế thay người bán đối với mỗi giao dịch, theo Luật Quản lý thuế (sửa đổi) mới được Quốc hội thông qua.

Quy định này được Bộ Tài chính đánh giá sẽ giúp giảm tải đáng kể thủ tục hành chính cho nhà bán hàng, đồng thời tăng cường công tác quản lý thuế đối với hoạt động kinh doanh online.

Việc khấu trừ, nộp thuế thay người bán được giao cho sàn TMĐT từ ngày 1/4. Ảnh: CNBC.

Hiện, cả nước có gần 725.000 tổ chức, cá nhân kinh doanh trên sàn TMĐT với quy mô giao dịch lên tới 75.000 tỷ đồng.

Số liệu quản lý giai đoạn 2022-2024 cho thấy số thu thuế từ các tổ chức, cá nhân kinh doanh TMĐT có xu hướng tăng, từ 83.000 tỷ đồng trong năm 2022 lên 97.000 tỷ đồng trong năm 2023 và ước tính đạt 116.000 tỷ đồng vào năm 2024.

Tuy nhiên, trong đó, số thu thuế từ hộ, cá nhân kinh doanh vẫn còn hạn chế, chỉ khoảng 183 tỷ đồng vào năm 2022, 67 tỷ đồng vào năm 2023 và dự kiến đạt 2.500 tỷ đồng vào năm 2024 (thu từ hơn 300.000 cá nhân kinh doanh trên hơn 400 sàn giao dịch TMĐT).

Tổng số thu thuế từ hoạt động kinh doanh TMĐT của doanh nghiệp, hộ kinh doanh trong nước và nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở thường trú tại Việt Nam chỉ chiếm khoảng 20% quy mô doanh thu thị trường TMĐT. Tỷ trọng này đang có xu hướng giảm từ 20,1% năm 2022 xuống 17,4% năm 2024.

Chưa kể, thống kê tại 5 sàn TMĐT lớn bao gồm Shopee, Lazada, Tiki, Sendo, Grab, có hơn 300.000 gian hàng chưa định danh được người dùng với doanh số kinh doanh trên 70.000 tỷ đồng.

Do đó, nhiệm vụ từ cơ quan quản lý nhanh chóng được các “ông lớn” TMĐT tuân thủ.

Ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc điều hành Shopee Việt Nam nhấn mạnh trong gần một thập kỷ hoạt động tại Việt Nam, Shopee vẫn luôn tự hào khi có thể tối ưu hóa các thế mạnh của nền tảng để đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế số quốc gia thông qua thương mại điện tử.

“Trong đó bao gồm cả cam kết tuân thủ tất cả điều luật và quy định hiện hành của Chính phủ cũng như Nhà nước, đồng thời hoàn thành đầy đủ nghĩa vụ thuế phát sinh từ hoạt động kinh doanh của mình”, ông khẳng định.

Sàn cam kết hỗ trợ người bán tối đa, đặc biệt trong việc truyền thông và phổ biến các quy định thuế sau khi nhận được hướng dẫn cụ thể. Nhà bán hàng cũng được khuyến nghị tham khảo một số công cụ và kênh hỗ trợ có sẵn trên nền tảng.

Ông Trần Tuấn Anh cho biết Shopee vẫn luôn làm việc chặt chẽ với các cơ quan ban ngành từ cuối năm 2024 để chuẩn bị cho sự thay đổi này. Hiện, doanh nghiệp đang theo dõi sát sao các hướng dẫn từ cơ quan quản lý để đảm bảo tuân thủ đúng lộ trình mà Chính phủ đề ra.

“Shopee mong muốn tiếp tục phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng để hoàn thiện chính sách thuế thương mại điện tử theo hướng minh bạch, rõ ràng và thuận tiện hơn, từ đó tạo nền tảng cho một thị trường minh bạch và bền vững”, lãnh đạo sàn TMĐT Shopee Việt Nam khẳng định.