Vài ngày sau khi Tổng thống Donald Trump giành chiến thắng trong cuộc bầu cử Mỹ năm 2024, Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang (Fed) Jerome H. Powell đã né tránh các câu hỏi về cách ngân hàng trung ương giải quyết tình trạng lạm phát cao kết hợp với tăng trưởng chậm và tỷ lệ thất nghiệp gia tăng.
Ông nói: “Toàn bộ kế hoạch không phải là để tình trạng đình lạm xảy ra. Trộm vía, chúng ta đã đi được đến giờ này mà thị trường lao động không suy yếu”.
Hai tháng sau, những tuyên bố áp thuế của ông Trump, các khoản cắt giảm mạnh đối với chỉnh phủ liên bang và những chao đảo trên thị trường tài chính khiến Fed rơi vào tình thế vô cùng khó khăn.
Tình trạng lạm phát đình trệ chưa thể xảy ra ngay lúc này vì nền kinh tế Mỹ có nền tảng vững chắc. Nhưng viễn cảnh hạ cánh mềm, tức Fed kiểm soát lạm phát mà không làm suy yếu nền kinh tế, dường như ngày một xa.
Khi kết thúc cuộc họp ngày 19/3, nhiều khả năng Fed sẽ giữ nguyên lãi suất ở mức 4,25% - 4,5%. Nhắc đến các chính sách của Tổng thống Trump, Chủ tịch Fed Powell từng nhấn mạnh rằng ngân hàng trung ương đang tập trung “lọc tạp âm”. Ông lưu ý rằng vì nền kinh tế vẫn ổn, Fed có cơ hội chờ đợi để minh định tình hình rõ ràng hơn.
Nhưng nếu nền kinh tế bắt đầu suy yếu và áp lực lạm phát gia tăng, các quyết định chính sách của Fed sẽ đối mặt với mức độ khó hoàn toàn khác. Điều đó khiến ngân hàng trung ương có nguy cơ phải đối mặt trực diện với ông Trump.
Người đứng đầu bộ phận kinh tế vĩ mô toàn cầu Mahmood Pradhan tại Viện đầu tư Amundi cho biết: “Fed chắc chắn đang gặp phải một tình thế tiến thoái lưỡng nan”.
Các quan chức tại ngân hàng trung ương đã khéo léo né tránh các câu hỏi về ông Trump và chính sách của ông. Nhưng hàng loạt hành động mà chính quyền Trump thực hiện trong hai tháng đầu nhiệm kỳ khiến việc đó khó khăn hơn nhiều. Chỉ riêng các mối đe dọa về thuế quan cũng đã làm lung lay cả những nhà kinh tế lạc quan nhất.
Ảnh: NYT
Nhiều bằng chứng cụ thể cho thấy chính sách thuế quan đã bắt đầu gây ảnh hưởng. Theo một cuộc khảo sát sơ bộ do Đại học Michigan thực hiện, tâm lý người tiêu dùng đã giảm mạnh vào tháng 3 cũng là tháng thứ 3 giảm liên tiếp.
Theo FactSet, các cuộc thảo luận về thuế quan cũng tăng vọt trong cuộc họp cổ đông của các công ty. Các giám đốc cảnh báo về tình trạng nhu cầu giảm và giá cả tăng.
Tâm lý lạc quan về thị trường lao động cũng giảm dần. Theo khảo sát của Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York, người tiêu dùng dự đoán tỷ lệ thất nghiệp sẽ tăng cao và tình hình tài chính xấu đi trong năm tới.
Tuần trước, nhóm các nhà kinh tế do ông Marc Giannoni dẫn đầu hạ dự báo tăng trưởng GDP quý 4 của Mỹ. Các nhà kinh tế tại JPMorgan và Goldman Sachs cũng đã thay đổi dự đoán. Họ đánh giá rằng đầu tư và tuyển dụng sẽ giảm khi những bất ổn trong chính sách thuế quan và thương mại gia tăng.
Điều đáng lo ngại hơn là các nhà kinh tế đồng thời dự đoán lạm phát tăng. Một khi thuế quan tăng, chí phí cho hàng hoá nhập khẩu tăng. Chi phí đó cuối cùng có thể sẽ chuyển đến người tiêu dùng.
Người Mỹ đã bắt đầu dự đoán giá cả tăng cao. Kỳ vọng lạm phát sẽ rất quan trọng đối với cách Fed vạch ra lộ trình chính sách. Ngân hàng trung ương trước đây lập luận rằng những áp lực giá cả do thuế quan chỉ là tạm thời. Nhưng hiện họ có thể vấp phải khó khăn khi lạm phát vẫn dai dẳng trên mức mục tiêu 2%.
Ông Powell cho biết trong tháng này rằng cách tiếp cận của Fed cuối cùng sẽ phụ thuộc vào "những gì đang xảy ra với kỳ vọng lạm phát dài hạn và mức độ dai dẳng của lạm phát". Điều đó cho thấy ngân hàng trung ương vẫn đặt trọng tâm vào áp lực giá cả.
Một rào cản khác đối với Fed là khuynh hướng can thiệp của Tổng thống Trump. Mặc dù cho đến nay, tổng thống không bình luận thường xuyên như trong nhiệm kỳ đầu tiên về ông Powell và các quyết định chính sách của Fed, nhưng ông vẫn cố gắng can thiệp sâu hơn vào tổ chức này thông qua các sắc lệnh hành pháp.
Theo NYT
