Trong hơn 10 năm trở lại đây, lĩnh vực hiến và ghép mô bộ phận cơ thể người tại Việt Nam đã có những bước phát triển đáng ghi nhận.
Từ chỗ chỉ triển khai được một số kỹ thuật ghép cơ bản, đến nay cả nước đã có 31 bệnh viện đủ điều kiện thực hiện ghép tạng, làm chủ nhiều kỹ thuật phức tạp như ghép gan, ghép thận, ghép tim, ghép phổi, ghép tụy và ghép giác mạc. Số ca ghép mỗi năm đã vượt mốc 1.000 ca, đưa Việt Nam vào nhóm quốc gia có số lượng ghép cao trong khu vực.
Tuy nhiên phía sau những thành tựu chuyên môn đó vẫn còn một bài toán lớn chưa có lời giải trọn vẹn, đó là cơ chế tài chính và đặc biệt là chính sách chi trả bảo hiểm y tế cho toàn bộ quá trình hiến lấy và ghép tạng.
Ngày 12/12, Hội thảo “Đề xuất chi trả BHYT trong hiến, lấy, ghép mô, bộ phận cơ thể người” đã được tổ chức với sự tham gia của các nhà quản lý y tế, chuyên gia đầu ngành, đại diện các cơ sở ghép tạng và cơ quan bảo hiểm.
Ông Nguyễn Trọng Diện, Giám đốc Sở Y tế Quảng Ninh chia sẻ góc nhìn từ thực tế địa phương (Ảnh: BTC).
Song song với đó, ngành y tế Quảng Ninh đã từng bước triển khai tư vấn hiến tạng từ người chết não và bước đầu ghi nhận những trường hợp hiến thành công với tạng được điều phối đến các trung tâm ghép tạng quốc gia. Tuy nhiên, quá trình này gặp rất nhiều khó khăn liên quan đến chi phí điều trị và hồi sức kéo dài.
Theo ông Diện, nhiều bệnh nhân có nguy cơ tử vong cao thường được gia đình xin về sớm do không đủ khả năng chi trả chi phí điều trị hồi sức tích cực. Điều này khiến bệnh viện không có cơ hội đánh giá chết não và tư vấn hiến tạng.
Một bệnh nhân điều trị tại khoa hồi sức tích cực có thể phát sinh chi phí lên tới hàng trăm triệu đồng, trong đó BHYT chỉ chi trả một phần, phần còn lại là gánh nặng lớn đối với gia đình.
Đối với bệnh viện, khi thực hiện tư vấn thành công và lấy tạng từ người chết não để hiến, đơn vị phải tự chi trả nhiều khoản kinh phí liên quan đến hồi sức đánh giá và tổ chức lấy tạng.
Trong bối cảnh các bệnh viện đang thực hiện cơ chế tự chủ tài chính, đây là áp lực không nhỏ. Nếu không có cơ chế chi trả phù hợp từ BHYT, rất khó khuyến khích các cơ sở y tế tích cực tham gia tư vấn hiến tạng từ người chết não.
Thực tế này cho thấy nếu không tháo gỡ rào cản tài chính, chiến lược phát triển ghép tạng sẽ gặp nhiều thách thức, đặc biệt với các tạng không thể lấy từ người hiến sống như tim hoặc phổi.
BHYT được kỳ vọng trở thành đòn bẩy phát triển ghép tạng bền vững
Ở góc độ chuyên môn quốc gia, Giám đốc Trung tâm Điều phối ghép tạng quốc gia Đồng Văn Hệ cho rằng tại nhiều quốc gia phát triển, BHYT chi trả cho toàn bộ hoạt động hiến ghép và chăm sóc sau ghép. Cơ chế này giúp chuẩn hóa quy trình chuyên môn nâng cao chất lượng điều trị và bảo đảm tính minh bạch công bằng trong phân bổ tạng.
