Bạch Lưu Dương bị tố "phông bạt" học vấn, Vừng sao chép nội dung kênh nước ngoài đến chuyện Lê Hà Trúc bị cho trịch thượng, giả tạo. Gần đây, loạt TikToker, YouTuber nổi tiếng trở thành tâm điểm chỉ trích sau một đêm, hoặc thậm chí chỉ vài giờ, sau khi một video hoặc bài đăng có tính dẫn dắt được lan truyền.
Không cần một scandal chấn động để thu hút chú ý, giờ đây một đoạn cắt video ngắn, một dòng caption mơ hồ từ tài khoản ẩn danh, hoặc chỉ một hình ảnh bị gán ngữ cảnh tiêu cực cũng đủ khiến các TikToker, KOL bị đẩy vào vòng xoáy chỉ trích.
Đằng sau hiện tượng này là cơ chế đề xuất nội dung dựa trên tương tác của các nền tảng như TikTok, Threads. Những nội dung nhận nhiều bình luận, chia sẻ, tranh cãi càng được ưu tiên hiển thị, từ đó tạo ra hiệu ứng “chồng bài”, khiến câu chuyện trở nên méo mó và vượt khỏi tầm kiểm soát của nhân vật trung tâm chỉ trong thời gian ngắn.
Thuật toán khiến TikToker không kịp trở tay
Các nền tảng phổ biến hiện nay như Threads, TikTok đang trở thành môi trường châm ngòi và lan truyền "phốt" của người nổi tiếng nhanh hơn bao giờ hết, đặc biệt với sự hậu thuẫn của thuật toán dựa trên hành vi người dùng.
Cụ thể như Threads, nền tảng này đang ưu tiên các bài đăng có yếu tố "rage bait" (tạm dịch: khiêu khích). Nội dung càng cố tình gợi giận, gây tranh cãi, kích thích cảm xúc mạnh càng khiến người xem phản ứng dữ dội (bình luận, chia sẻ, "đào" thêm bằng chứng). Hệ quả là scandal càng bị đẩy lên mạnh mẽ, càng khó kiểm soát.
Ở phía người bị nhắm đến, khả năng phản hồi thường đến muộn hơn hoặc bị "dìm" bởi hàng loạt video, bài viết phân tích, bóc tách, suy diễn tiếp theo từ cộng đồng mạng. Chưa kể đến tâm lý bầy đàn trên mạng khiến nhiều người không cần kiểm tra thực hư cũng tham gia tấn công, chế giễu hoặc tẩy chay.
Trong môi trường đó, lời xin lỗi trở nên vô nghĩa, sự im lặng bị cho là né tránh, còn mọi hành động đều dễ bị diễn giải theo chiều hướng tiêu cực.
 |
| Lê Hà Trúc vướng ồn ào sau một bài đăng "bóc phốt" trên Threads. Ảnh: @lehatruc/Instagram. |
Trao đổi với Tri Thức - Znews, ông Lê Minh Tâm, founder TGM Media, cho rằng bên cạnh thuật toán nền tảng và tâm lý đám đông, việc các TikToker, KOL hiện nay khó dập "phốt" còn đến từ một số nguyên nhân khác.
Đầu tiên, niềm tin nhiều người dùng mạng dành cho các nhà sáng tạo nội dung ngày càng giảm sút, đặc biệt sau hàng loạt ồn ào liên quan đến đạo đức, thậm chí vi phạm pháp luật, vướng lao lý.
Bên cạnh đó, bản thân nhiều KOL, TikToker không có đội ngũ hỗ trợ, chưa đủ kinh nghiệm hay sự chân thành và cầu thị khi xử lý khủng hoảng truyền thông.
"Khi nổi lên quá nhanh, một số người thiếu sự chuyên nguyệp trong cách ứng xử. Vì vậy, dù có thể khủng hoảng gặp phải không đến mức nghiêm trọng song chính cách họ phản ứng đôi khi khiến sự việc trở nên rất khó xử lý", ông nói.
Trách nhiệm của nền tảng
Dù quan tâm và có chủ đích tìm kiếm hay không, nhiều người dùng mạng xã hội đang bị cuốn vào vòng xoáy thông tin tiêu cực thông qua bảng tin được đề xuất mỗi ngày. Trong guồng quay đó, mỗi người chỉ là một mảnh ghép nhỏ, còn nền tảng mới là nơi quyết định “luồng gió” thông tin thổi theo hướng nào.
Vì vậy, việc scandal bùng lên rồi kéo dài không chỉ phản ánh phản ứng của người dùng, mà còn cho thấy khoảng trống trong kiểm soát từ phía hệ thống.
 |
| Ông Lê Minh Tâm cho rằng các nền tảng cần có trách nhiệm và giải pháp trong kiểm soát tin tiêu cực lan truyền. Ảnh: NVCC. |
Theo ông Tâm, tất cả nền tảng mạng xã hội cần phải có trách nhiệm trong việc đánh giá, kiểm duyệt và phân phối nội dung. Đây vừa là trách nhiệm xã hội, vừa là trách nhiệm có tính pháp lý.
"Tuy nhiên hiện nay, các nền tảng nói chung chưa làm tốt được điều này, chưa đáp ứng kỳ vọng của người dùng và các cơ quan quản lý nhà nước", ông nhận xét.
Nam chuyên gia cho rằng các nền tảng cần có những giải pháp liên quan đến công nghệ, ví dụ như phát triển hơn công nghệ phân tích dữ liệu, phản hồi từ người dùng.
Theo ông, hiện nay khi xem một nội dung nào đó thấy phản cảm, người dùng có thể bấm nút báo cáo trên một số nền tảng. Tuy nhiên, tín hiệu từ những báo cáo đó có đóng góp như thế nào trong việc kiểm duyệt và hạn chế nội dung vẫn là một bài toán đau đầu với các nền tảng.
Ông Tâm lấy ví dụ như trong kinh doanh, các đối thủ cạnh tranh có thể báo cáo những nội dung truyền thông của nhau, hoặc antifan của các KOL có thể báo cáo những nội dung không phải xấu, độc hại nhằm mục đích hạ bệ.
Bởi vậy, các nền tảng cần nhiều nỗ lực trong việc phân tích các phản hồi từ người dùng, làm thế nào để lọc được các yếu tố "gây nhiễu", nâng cao công nghệ về phân tích dữ liệu, cập nhật thông tin mới có thể tăng được tính chủ động trong việc kiểm soát, hạn chế phân phối những nội dung có tính tiêu cực đến người dùng.
"Còn thực tế hiện nay, khi các thông tin đã lan truyền rất nhanh, thu hút sự chú ý, nền tảng mới chạy đi kiểm duyệt thì không kịp nữa. Nền tảng gần như phải là phía có thông tin sớm, xử lý nhanh nhất. Nói chung, đây vẫn là một vấn đề xã hội, bài toán khó không chỉ ở Việt Nam mà nhiều quốc gia trên thế giới", ông Tâm nhận định.
Ngoài ra, về phía cá nhân, theo ông Tâm, để kiểm soát được dư luận trong một môi trường mạng lan tỏa nhanh như hiện nay, các TikToker, KOL cần có quy trình xử lý khủng hoảng truyền thông bài bản. Đầu tiên, họ cần kiểm soát các nguồn thông tin, tránh việc trả lời tự phát hoặc tạo ra các diễn biến mới.
Sau đó, họ cần đánh giá, phân tích tình hình, thậm chí sử dụng các công cụ chuyên nghiệp để xem khủng hoảng đang xảy ra theo hướng nào, tương tác mạnh ở đâu. Tiếp đến, họ cần đưa ra kế hoạch xử lý sao cho thấu đáo, với nguyên tắc cốt lõi là xuất phát từ sự chân thành, cầu thị của chính chủ thể đang rơi vào khủng hoảng.
Quan hệ độc hại 'núp bóng' tình yêu
Nhiều người khăng khăng họ làm điều gì đó vì "muốn tốt cho bạn", nhưng lại đòi hỏi bạn phải thỏa mãn yêu cầu của họ. Đó là tình yêu "cấp thấp", tồn tại ở nhiều loại quan hệ như bạn bè, người yêu, vợ chồng, cha mẹ và con cái. Nếu chấp nhận, bạn sẽ bị ràng buộc bởi sự hẹp hòi của đối phương, mất đi sự tự do, luôn chìm đắm trong muộn phiền, u sầu.
