Phát biểu khai mạc, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo Phạm Việt Hồng nhấn mạnh: Diễn đàn Đổi mới sáng tạo năng lượng năm 2025 được tổ chức trong bối cảnh đặc biệt quan trọng khi Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Quốc hội đã thông qua Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Bên cạnh đó, Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đang được triển khai mạnh mẽ. Đây là những định hướng lớn, tạo nền tảng pháp lý và động lực mới cho quá trình chuyển dịch năng lượng và phát triển bền vững của đất nước.
Ông Phạm Việt Hồng, Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Bộ Khoa học và Công nghệ phát biểu tại diễn đàn
Tại diễn đàn, các diễn giả đưa ra các tham luận xoay quanh các giải pháp đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030 tầm nhìn năm 2045; Làm chủ công nghệ chế tạo thiết bị biến đổi năng lượng: Nhu cầu, định hướng và giải pháp cho Việt Nam; Chuyển đổi số năng lượng: Mô hình, dữ liệu và đổi mới bền vững; Chuyển đổi xanh và công cụ phân tích dữ liệu phát thải; cơ chế tài chính cho đổi mới sáng tạo năng lượng tại Việt Nam.
Các nguồn năng lượng sơ cấp sẽ không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế. Việt Nam đã bắt đầu nhập khẩu than cho phát điện và nhập khẩu khí hoá lỏng (LPG) từ năm 2023.
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Đặng Hải Dũng, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công nhấn mạnh, dân số Việt Nam năm 2025 ước tính đạt 102 triệu người. Nhu cầu năng lượng tăng khoảng 10% trong giai đoạn 2001-2010, nhu cầu điện tăng 13% mỗi năm trong giai đoạn 2001-2010 và khoảng 11% trong giai đoạn 2011-2015. Các nguồn năng lượng sơ cấp sẽ không đáp ứng được nhu cầu tiêu thụ năng lượng của nền kinh tế. Việt Nam đã bắt đầu nhập khẩu than cho phát điện và nhập khẩu khí hoá lỏng (LPG) từ năm 2023.
Theo ông Dũng, kế hoạch hành động thực hiện NQ 70-NQ/TW dựa trên 4 trụ cột chính: Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả (SDNL TK&HQ); nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ; bảo vệ môi trường và ứng phó biến đổi khí hậu; triển khai mô hình kinh tế tuần hoàn.
Toàn cảnh "Diễn đàn Đổi mới sáng tạo năng lượng 2025"
Theo GS.TS Lê Minh Phương, Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học Bách khoa, Trưởng nhóm Nghiên cứu về Điện tử Công suất, Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển dịch năng lượng mạnh mẽ, với tốc độ phát triển điện mặt trời, điện gió thuộc nhóm cao nhất khu vực. Bùng nổ nhu cầu về thiết bị biến đổi năng lượng như inverter, bộ sạc xe điện (EV charger), hệ thống lưu trữ (BESS) và thiết bị quản lý lưới điện thông minh.
Tuy nhiên, hiện nay hơn 90% thiết bị vẫn phải nhập khẩu, khiến Việt Nam đối mặt với nhiều rủi ro và bỏ lỡ cơ hội phát triển công nghiệp trong nước.
Do đó, ông nhấn mạnh làm chủ công nghệ chế tạo thiết bị biến đổi năng lượng không chỉ là yêu cầu kỹ thuật mà còn mang tính chiến lược quốc gia. Phần lớn inverter, bộ sạc và hệ thống lưu trữ đang phụ thuộc vào châu Âu, Trung Quốc, Hàn Quốc. Làm chủ công nghệ giúp tăng tự chủ chiến lược, giảm chi phí và đảm bảo an ninh năng lượng dài hạn, thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ và thay thế hàng nhập khẩu, sản xuất thiết bị biến đổi năng lượng kéo theo nhu cầu về vi mạch, PCB, bán dẫn công suất, thuật toán điều khiển số. Đây là lĩnh vực liên quan chặt chẽ tới vật liệu bán dẫn tiên tiến (SiC, GaN), IoT, AI, công nghệ pin. Từng bước làm chủ công nghệ sẽ giúp Việt Nam giảm sự phụ thuộc vào hàng nhập khẩu.
GS.TS Phương khẳng định: “Nền tảng cho đổi mới sáng tạo và hệ sinh thái khởi nghiệp chính là mở ra không gian cho nhiều ứng dụng mới như microgrid, smart city, quản lý năng lượng dân dụng, giao thông điện hóa. Tạo vùng đất mới cho các startup công nghệ cao, gắn kết viện – trường – doanh nghiệp để hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo trong năng lượng”.
Còn theo ThS. Nguyễn Thị Minh Huệ, Giám đốc Dự án Công ty Tư vấn Dịch vụ và Đổi mới Khí hậu Klinova, nhà nước cần hỗ trợ các doanh nghiệp triển khai dự án năng lượng xanh tăng khả năng tiếp cận vốn. Cụ thể, tích hợp các tiêu chí ESG vào trong các tiêu chí xét duyệt dự án xanh của ngân hàng để tăng khả năng tiếp cận vốn vay trong nước và quốc tế của doanh nghiệp. Hợp pháp hoá tín chỉ Carbon là công cụ tài chính xanh, từ đó cho phép các doanh nghiệp giảm chi phí và huy động vốn xanh từ các tổ chức trong nước và quốc tế thông qua các cơ chế thị trường Carbon.
Bên cạnh đó, đẩy mạnh sự phát triển của các Quỹ đầu tư Xanh, Quỹ bảo lãnh tín dụng Xanh cho lĩnh vực năng lượng để thúc đẩy tài chính, giảm thiểu rủi ro cho cả doanh nghiệp và ngân hàng. Đưa ra các chính sách ưu đãi hấp dẫn về thuế, phí, vốn vay để thu hút các doanh nghiệp tham gia dự án năng lượng xanh, xây dựng thị trường nội địa cho phép mua bán điện trực tiếp không thông qua EVN, điều chỉnh giá mua bán điện để đảm bảo doanh thu cho doanh nghiệp.
Minh Anh
