Người Mỹ đang nắm giữ lượng tiền đầu tư vào cổ phiếu cao hơn bao giờ hết. Tuy nhiên trong khi đà tăng của thị trường có thể làm phình to tài khoản thì người dân cũng tiếp xúc với rủi ro cao chưa từng thấy trước một đợt sụt giảm thị trường tiềm năng.
Theo dữ liệu của Cục Dự trữ Liên bang (Fed), tổng giá trị tài sản ròng của các hộ gia đình Mỹ trong quý II/2024 đạt khoảng 163,8 nghìn tỷ USD, một con số kỷ lục. Sự gia tăng này phần lớn do thị trường chứng khoán tăng mạnh, giá bất động sản cao lên, và việc tiết kiệm tăng trong thời kỳ dịch bệnh.
Cũng theo dữ liệu của Fed, tổng lượng cổ phiếu nắm giữ, bao gồm cả trực tiếp và gián tiếp (như thông qua các quỹ tương hỗ hoặc kế hoạch hưu trí), đã đạt mức cao kỷ lục là 45% tổng tài sản tài chính hộ gia đình trong quý II/2025.
Mức sở hữu cổ phiếu kỷ lục này đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về việc tài chính cá nhân người Mỹ sẽ bị ảnh hưởng nặng nề thế nào nếu thị trường đi xuống, đặc biệt khi nền kinh tế đang đối mặt với thị trường lao động ngày càng mong manh và lạm phát dai dẳng.
Cột mốc này là kết quả của nhiều yếu tố: giá cổ phiếu đạt đỉnh làm tăng giá trị tài sản, nhiều người Mỹ tham gia thị trường chứng khoán trực tiếp hơn, và sự phổ biến ngày càng tăng của các kế hoạch hưu trí đầu tư vào cổ phiếu như 401(k) trong những thập kỷ gần đây.
Giá cổ phiếu ở mức kỷ lục thường là tín hiệu tốt – nó cho phép nhiều người hưởng lợi từ lợi nhuận của khối doanh nghiệp Mỹ, đặc biệt là các nhà đầu tư dài hạn.
Tuy nhiên, mọi thứ không chỉ có mặt lợi.
Phá đỉnh
Theo Jeffrey Roach, nhà kinh tế trưởng tại LPL Financial, vì quá nhiều người hiện đang nắm giữ một lượng lớn tiền trong cổ phiếu, ảnh hưởng của thị trường chứng khoán đối với nền kinh tế nói chung đã lớn hơn nhiều, dù theo chiều hướng tích cực hay tiêu cực.
Ông Roach nhận định: “Tác động của một đợt tăng nóng hay một cú sụp đổ trên thị trường chứng khoán theo cả hai hướng sẽ ảnh hưởng đến nền kinh tế sâu sắc hơn nhiều so với chỉ một thập kỷ trước.”
Đáng chú ý, mức sở hữu cổ phiếu của người Mỹ hiện đã vượt qua đỉnh điểm cuối những năm 1990 ngay trước khi bong bóng dot-com tan vỡ, theo John Higgins, nhà kinh tế trưởng về thị trường tại công ty tư vấn Capital Economics.
Ông Higgins viết trong một lưu ý gửi khách hàng: “Điều đó nên làm rung chuông cảnh báo, ngay cả khi thị trường chứng khoán vẫn tiếp tục tăng thêm một thời gian nhờ sự hưng phấn với AI.”
“Thực tế, dự báo của chúng tôi là S&P 500 sẽ tiếp tục đạt được những bước tăng trưởng tiếp theo trong năm nay và năm sau. Nhưng tỷ trọng cổ phiếu đang ở mức rất cao hiện tại là một dấu hiệu rủi ro cần theo dõi sát sao”, chuyên gia Higgins nói thêm.
Chỉ số S&P 500 đã tăng 33% kể từ mức thấp điểm vào phiên 8/4/2025. Chỉ số chuẩn này đã tăng 13% từ phiên 1/1/2025 và đã đạt 28 mức kỷ lục trong năm nay.
Sự bùng nổ của AI đã thúc đẩy đà tăng trưởng của thị trường trong năm nay. Các công ty công nghệ lớn như Nvidia (NVDA) đã tăng mạnh, kéo theo các chỉ số lớn như S&P 500 (vốn được tính trọng số theo giá trị vốn hóa thị trường của các công ty).
Theo Howard Silverblatt, nhà phân tích chỉ số cấp cao tại S&P Dow Jones Indices, nhóm bảy cổ phiếu công nghệ hàng đầu (Magnificent Seven) gồm Alphabet, Amazon, Apple, Meta, Microsoft, Nvidia và Tesla đã đóng góp khoảng 41% vào lợi nhuận của S&P 500 trong năm nay.
Các nhà đầu tư đang hưởng lợi nhưng S&P 500 ngày càng bị phụ thuộc khi nhóm Mag Seven chiếm 34% giá trị vốn hóa của S&P. Hệ quả là thị trường đối mặt với rủi ro phụ thuộc vào vận mệnh của một vài công ty khổng lồ này.
Không chỉ các hộ gia đình Mỹ nắm giữ cổ phiếu ở mức kỷ lục. Theo dữ liệu của Fed, tỷ lệ cổ phiếu Mỹ do nhà đầu tư nước ngoài nắm giữ cũng chạm mức cao nhất mọi thời đại trong quý II.
Theo Rob Anderson, chiến lược gia ngành tại Ned Davis Research, lịch sử cho thấy khi mức sở hữu cổ phiếu đạt đỉnh, nguy cơ thị trường suy thoái và tiềm năng lợi nhuận dưới mức trung bình sẽ gia tăng.
Ông Anderson cho biết: “Các nhà đầu tư không nên kỳ vọng mức lợi nhuận lớn mà chúng ta đã thấy trong thập kỷ qua sẽ lặp lại. Trong 10 năm tới, có lẽ sẽ có một sự suy giảm về lợi nhuận.”
Ảnh hưởng
Trong khi S&P 500 lơ lửng gần mức kỷ lục, những lo ngại cũng đang nổi lên về "nền kinh tế hình chữ K" (K-shaped economy), nơi người giàu nhất Mỹ ngày càng giàu hơn trong khi người thu nhập thấp hơn tiếp tục chật vật hoặc trở nên khó khăn hơn.
Điều này xảy ra một phần vì thị trường việc làm, nơi hầu hết người Mỹ kiếm thu nhập chính, đang đình trệ, trong khi thị trường chứng khoán vốn là nơi người giàu kiếm tiền lại tăng trưởng vượt bậc.
Michael Green, chiến lược gia trưởng tại Simplify Asset Management, nhận xét: “Những người có nhiều tài sản trên thị trường chứng khoán cảm thấy họ đang sống rất tốt. Còn những người không có tài sản đó, những người chủ yếu phụ thuộc vào việc làm, cảm thấy bị giới hạn hơn nhiều trong xã hội ngày nay.”
Tình trạng này cũng tạo ra sự méo mó trong dữ liệu kinh tế, giúp vẽ nên một bức tranh tổng thể lạc quan hơn so với thực tế cuộc sống của nhiều người Mỹ. Chuyên gia Roach tại LPL Financial cho rằng thị trường chứng khoán sôi động đang củng cố giá trị tài sản ròng của người giàu, thúc đẩy chi tiêu của họ, từ đó giúp thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Số liệu của Mark Zandi, nhà kinh tế trưởng tại Moody’s Analytics phản ánh rõ sự phân cực này: 10% người có thu nhập cao nhất (kiếm hơn 353.000 USD/năm) đã chiếm hơn 49% tổng chi tiêu tiêu dùng trong quý II, tỷ lệ cao nhất kể từ năm 1989.
Trong khi đó, hãng tin CNN thì nhận định nền kinh tế Mỹ đang gặp rủi ro khi ngày càng nhiều người dân thu nhập thấp gặp khó khăn. Nếu thị trường chứng khoán sụp đổ, các nhà đầu tư có thể hoảng sợ và lan rộng ra nền kinh tế.
Kevin Gordon, chiến lược gia đầu tư cấp cao tại Charles Schwab, cho biết: “Thị trường chứng khoán đang ngày càng trở thành động lực kinh tế lớn hơn tại Mỹ khi ngày càng nhiều người dân đổ tiền vào đây.”
Theo chuyên gia Gordon, mặc dù lợi nhuận thị trường có thể kích thích tiêu dùng nhưng điều ngược lại hoàn toàn có thể xảy ra khi thị trường lao dốc.
Ông Gordon kết luận: “Có một rủi ro lớn là nếu thị trường bước vào một đợt suy thoái kéo dài, điều đó sẽ bắt đầu đè nặng lên chi tiêu hộ gia đình, và đặc biệt là lên tâm lý của những người ở phân khúc tài sản cao hơn.”
*Nguồn: CNN, Fortune, BI
