Từ than sang công nghệ
Từng không thể cất cánh sau cú sụp đổ giá than vào năm 2012, Ordos – thành phố giàu tài nguyên than đá ở miền bắc Trung Quốc – nay gần như không bóng người. Tuy nhiên, nó lại trở thành thiên đường cho hơn một chục công ty xe tự hành đến tìm kiếm môi trường thử nghiệm an toàn.
Hệ thống đường sá rộng rãi, trải nhựa tốt và mật độ giao thông thưa thớt tại đây mang đến một phòng thí nghiệm ngoài đời thực, nơi các phương tiện tự lái có thể hoạt động mà không gây nguy hiểm cho người đi bộ hay phải xử lý các tình huống giao thông phức tạp.
Sự chuyển mình của Ordos từ một thảm họa bất động sản thành trung tâm thử nghiệm công nghệ phản ánh chiến lược lớn hơn của Trung Quốc trong việc biến các thất bại về cơ sở hạ tầng thành cơ hội công nghệ. Thành phố này nắm giữ 1/6 trữ lượng than của Trung Quốc, cung cấp nguồn hàng hóa hạng nặng để "huấn luyện" cho đội xe tải tự hành của mình.
Nhà nghiên cứu Liu Lidan từ viện nghiên cứu Anbound của Trung Quốc nói với Rest of World : "Việc được biết đến như một thành phố xe tự hành đã trở thành một thương hiệu vô cùng giá trị. Nó đại diện cho hàng trăm tỷ cơ hội đầu tư và giúp thành phố thu hút vốn cũng như nhân tài."
Cuộc chuyển mình của Ordos diễn ra hai thập kỷ sau khi các nhà quy hoạch đô thị bắt đầu phát triển Kangbashi, một quận mới trong thành phố được thiết kế để phô trương sự giàu có từ ngành than của khu vực. Được xây dựng từ năm 2004, thành phố vệ tinh rộng 32 km² này được hình dung như một đô thị tương lai với đầy đủ sân vận động, bảo tàng và các căn hộ cao cấp.
Theo truyền thông Trung Quốc, cuộc khủng hoảng giá than toàn cầu năm 2012 và bong bóng bất động sản ở Trung Quốc đã khiến hơn 70% các dự án tại Kangbashi bị bỏ dở. Ngày nay, chỉ có 131.000 người sống tại quận này, trong khi toàn bộ thành phố Ordos lớn hơn chỉ có 2,2 triệu dân trên diện tích 86.000 km², tương đương mật độ khoảng 25 người/km².
Thiên đường cho xe tự hành
Trung Quốc đã xác định xe tự hành là ưu tiên công nghệ hàng đầu, bên cạnh robot và phát triển trí tuệ nhân tạo (AI). Sự phát triển thất bại của Ordos trong những năm 2010 đã vô tình tạo ra điều kiện lý tưởng để thử nghiệm xe tải tự hành, taxi tự hành (robotaxi) và xe buýt thông minh.
Chính quyền thành phố đã dành riêng 355 km đường bộ cho các cuộc thử nghiệm xe tự hành, biến nơi đây thành một trong 20 khu thử nghiệm chính thức của Trung Quốc cho hệ thống tích hợp phương tiện-đám mây (vehicle-cloud-integration).
Ordos đã lắp đặt hơn 2.518 thiết bị ven đường, bao gồm radar laser và các bộ thu phát tín hiệu, để hỗ trợ trao đổi dữ liệu thời gian thực giữa phương tiện và cơ sở hạ tầng. Hệ thống này thu thập dữ liệu từ đường sá, đèn giao thông và các phương tiện để cung cấp thông tin về giao thông và an toàn đường bộ cho xe tự hành.
KargoBot, công ty được hậu thuẫn bởi Didi – dịch vụ gọi xe lớn nhất Trung Quốc, đã thử nghiệm xe tải tại Ordos từ năm 2021. Đội xe hơn 300 chiếc của công ty, hoạt động tự hành lớn nhất tại Ordos, đã được đào tạo trong một khu vực chiếm 1/6 trữ lượng than của cả nước.
Sau nhiều năm thử nghiệm, công ty hiện vận hành tại Ordos với một nhân viên an toàn chỉ có mặt trên chiếc xe dẫn đầu của đoàn xe, bao gồm từ hai đến sáu chiếc. KargoBot báo cáo doanh thu 300 triệu nhân dân tệ (42 triệu USD) vào năm ngoái và dự kiến sẽ vượt 500 triệu nhân dân tệ vào cuối năm nay từ vận chuyển hàng hóa, chủ yếu từ các hoạt động tại Ordos.
Ông Wang Ke, phó chủ tịch của KargoBot, nói với Rest of World : "Ordos đủ lớn nhưng không quá khổng lồ. Nơi đây cũng có 1/6 tổng trữ lượng than của Trung Quốc, mang lại một bối cảnh công nghiệp để chúng tôi thử nghiệm các phương tiện của mình."
WeRide, công ty robotaxi của Trung Quốc niêm yết tại Mỹ, đã bắt đầu thử nghiệm ở Ordos vào năm 2023, cùng với Baidu và Huawei trong các quan hệ đối tác với chính quyền địa phương.
Ordos vẫn là một trường hợp độc đáo nhờ sự kết hợp giữa nhu cầu vận chuyển hàng hóa thương mại quy mô công nghiệp và cơ sở hạ tầng đô thị gần như không có dân cư. Không giống như các đường thử được xây dựng chuyên dụng hay các khu vực được kiểm soát cẩn thận, Ordos cung cấp những con đường đô thị thật với các ứng dụng kinh doanh thực tế nhưng lại có ít rủi ro về người đi bộ hơn.
Tuy nhiên, các môi trường thử nghiệm như Ordos có những hạn chế cố hữu. Sự vắng vẻ giúp thành phố an toàn cho việc thử nghiệm lại không thể cung cấp các tình huống khó lường mà xe tự hành cần phải thành thạo. Đó là những tình huống như người đi bộ đột ngột lao ra đường, người đi xe đạp lạng lách giữa các làn xe và sự hỗn loạn của giờ cao điểm.
Các công ty hoạt động tại đây đều thừa nhận rằng, để phát triển một AI thực sự có năng lực, cần phải tiếp xúc với các môi trường thách thức hơn chứ không chỉ là những đại lộ trống rỗng.
KargoBot đã mở rộng kinh doanh đến bảy thành phố khác của Trung Quốc để thu thập dữ liệu đa dạng hơn, mặc dù vẫn duy trì hoạt động chính tại Ordos.
