Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi cho biết nước này và Mỹ sẽ nghiên cứu các bước để cùng triển khai hoạt động khai thác đất hiếm tại vùng biển xung quanh đảo Minamitori ở Thái Bình Dương.
Hợp tác phát triển khoáng sản đất hiếm là chủ đề chính trong cuộc gặp giữa tân thủ tướng Nhật Bản và Tổng thống Mỹ Donald Trump vào tuần trước, bà Takaichi phát biểu tại phiên họp quốc hội ngày 6/11.
Diễn biến này cho thấy mối quan hệ an ninh tài nguyên Mỹ – Nhật đang ngày càng sâu sắc hơn khi cả 2 quốc gia đều tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng đất hiếm, giảm phụ thuộc vào Trung Quốc.
Tháng 1 năm sau, Nhật Bản sẽ bắt đầu thử nghiệm khai thác đất hiếm từ đáy biển sâu ngoài khơi đào Minamitori, cách Tokyo khoảng 1.900 km về phía Đông Nam. Việc khai thác thử nghiệm gần Minamitori có thể đánh dấu một bước tiến tới sản xuất thương mại quy mô lớn.
Theo ước tính, khu vực xung quanh đảo Minamitori chứa tới 16 triệu tấn đất hiếm chất lượng cao, tương đương mỏ đất hiếm lớn thứ 3 thế giới. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất nằm ở độ sâu tới 6.000m dưới mặt biển, khiến việc khai thác trở nên vô cùng tốn kém và phức tạp.
Các nhà khoa học Nhật Bản khẳng định nồng độ đất hiếm trung bình và nặng quanh đảo Minamitorishima còn cao hơn ở Trung Quốc.
Phát hiện vào năm 2013, trữ lượng này được mô tả trong nghiên cứu năm 2018 là “có khả năng cung cấp đất hiếm cho thế giới trong 420–780 năm, tùy theo loại nguyên tố”.
Dù vậy, chi phí khai thác là cực lớn. Ông Takahide Kiuchi, chuyên gia kinh tế tại Viện Nghiên cứu Nomura, cho biết: “Mỗi chuyến khai thác thử nghiệm với công nghệ lặn sâu tiên tiến có thể tiêu tốn hơn 150 triệu yen (1,3 triệu USD). Chưa rõ liệu dự án có khả thi thương mại hay không”.
Giáo sư Kazuto Suzuki, chuyên gia về an ninh kinh tế tại Đại học Tokyo, nhận định Nhật Bản sẽ phải xây dựng thêm các nhà máy tinh luyện để xử lý quặng khai thác từ vùng biển này. “Giá đất hiếm hoặc hỗ trợ của chính phủ có thể khiến dự án khả thi, nhưng khả năng đó hiện vẫn rất thấp”, ông nói thêm.
Trung Quốc hiện gần như độc quyền trong khâu tinh luyện và chế biến đất hiếm. Nước này nhiều lần sử dụng các biện pháp hạn chế thương mại, kiểm soát xuất khẩu như một công cụ gây sức ép địa chính trị đối với Mỹ và phương Tây.
Ngày 28/10, Ngày 28/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi đã ký một thỏa thuận đảm bảo nguồn cung đất hiếm. Theo thỏa thuận, Mỹ, với quy mô GDP hơn 30.000 tỷ USD, và Nhật Bản đã đồng ý đơn giản hóa và nới lỏng quy trình cấp phép đối với các khoáng sản quan trọng và đất hiếm, đồng thời giải quyết các chính sách phi thị trường và những hành vi thương mại không công bằng.
Thông cáo của Nhà Trắng cũng cho biết hai nước sẽ xem xét thiết lập một cơ chế dự trữ bổ trợ lẫn nhau và hợp tác với các đối tác quốc tế khác để bảo đảm an ninh chuỗi cung ứng.
Tham khảo: Reuters, Straits Times
