Sau Facebook, Mark Zuckerberg muốn con người làm bạn với AI

Trong một podcast mới đây với Dwarkesh Patel, CEO Meta đã chia sẻ về cách AI có thể khiến mạng xã hội trở nên tương tác hơn, bao gồm cả việc biến các chatbot thành “bạn” của những người có ít bạn bè ngoài đời và đang khao khát kết nối.

“Liệu nó có thay thế các kết nối ngoài đời thực? Tôi cho rằng câu trả lời có lẽ là không. Những kết nối vật lý vẫn tốt hơn khi bạn có thể có chúng. Nhưng thực tế là nhiều người không có những kết nối đó và cảm thấy cô đơn nhiều hơn mức họ muốn”, Zuckerberg nói.

Đây được đánh giá là bước tiếp theo của Zuckerberg trước cuộc khủng hoảng cô đơn mà chính mạng xã hội do ông làm chủ đã góp phần khuếch đại.

Cuộc khủng hoảng cô đơn bắt nguồn từ mạng xã hội

Trên mạng xã hội, phát biểu của cha đẻ Facebook nhanh chóng vấp phải chỉ trích. “Đây là hậu quả khi bạn tin rằng nhân loại có thể được giản lược thành dữ liệu nhị phân. Bạn nhìn tình bạn qua lăng kính cung cầu”, nhà văn Neil Turkewitz viết trên X.

“Một ví dụ xuất sắc của nền kinh tế cô đơn. Công nghệ khiến người ta cô đơn, rồi bán lại cho họ ‘giải pháp’ cũng bằng công nghệ. Một vòng lợi nhuận vô tận”, tác giả Samantha Rose Hill đang viết một cuốn sách về cô đơn nhận định.

Thế hệ trẻ từng bị buộc phải học qua Zoom suốt thời trung học và đại học, giờ đây đang khao khát được gặp gỡ và giao tiếp ngoài đời thực. Một khảo sát năm 2023 do Axios và Generation Lab thực hiện cho thấy gần 80% sinh viên đại học và cao học sử dụng ứng dụng hẹn hò chưa đến một lần/tháng, hoặc thậm chí không dùng.

Mới đây, Meta vừa ra mắt một ứng dụng AI mới. Ý tưởng là nội dung AI tạo ra không nên chỉ nằm trong các cuộc trò chuyện riêng tư mà cần hiện diện trên news feed. Ảnh: Bloomberg.

Gần một nửa thanh thiếu niên trong khảo sát năm 2024 của Pew Research Center cho rằng mạng xã hội có ảnh hưởng tiêu cực đến thế hệ của họ. Con số này tăng từ 32% vào năm 2022. Nhiều người đang bỏ ứng dụng hẹn hò, thay vào đó tìm đến câu lạc bộ sách, nhóm chạy bộ, hoặc các ứng dụng tổ chức gặp gỡ ngoài đời để tìm những người bạn thực sự. Họ khao khát sự tương tác trực tiếp, tự nhiên, ngẫu hứng, Business Insider nhận định.

Song, 2 thập kỷ qua cho thấy quan niệm của Zuckerberg về tình bạn vẫn còn nhiều lỗ hổng. Ngay cả trong nghiên cứu nội bộ của chính Meta, công ty cũng từng thừa nhận rằng các nền tảng xã hội của họ có thể làm gia tăng sự cô đơn, thay vì giảm bớt. Tuy vậy, báo cáo lại kết luận Facebook là mang lại “tác động tích cực tổng thể” cho ảm giác cô đơn.

Mạng xã hội giúp chúng ta ta lướt qua cuộc sống của hàng nghìn người cùng lúc, nhưng các kết nối thường chỉ là bề mặt. Ngay cả khi có một người bạn AI luôn túc trực trên đầu ngón tay, đó cũng chỉ là dạng tương tác ít đầu tư, không thể thay thế kết nối thực sự.

Những canh bạc hàng chục tỷ của Meta để kéo người càng xa người

Theo Business Insider, các Big Tech đang ngày càng khiến trải nghiệm trực tuyến của chúng ta đi xa khỏi việc kết nối với con người thật và tiến gần hơn đến việc kết nối với các bot.

Chatbot không bao giờ cần ngủ, nghỉ làm hay đưa con đi cấp cứu. Một chatbot AI không cần bạn đáp lại. Nó luôn sẵn sàng, luôn phản hồi nhanh, luôn hỏi han và xác nhận. Khi một chatbot được thiết kế để giành lấy sự chú ý của bạn, nó có thể kéo bạn ngày càng xa khỏi những kết nối người thật, việc thật. “Nó khiến chúng ta quay lại với thiết bị nhiều hơn”, Hall nhận xét.

Thực tế cũng cho thấy chúng ta dành nhiều thời gian trước màn hình hơn là bên cạnh bạn bè. Công nghệ từng hứa kết nối thế giới đã đẩy nhiều người vào tình trạng cô lập. Facebook khởi đầu không phải để kết nối những người có cùng sở thích, mà là để thêm bạn học và theo dõi từng bước đi của họ suốt nhiều năm.

Sự trỗi dậy của Instagram từng đe dọa thay thế Facebook nhờ giao diện đơn giản, trực quan hơn. Nhưng rồi Instagram cũng biến thành một sân chơi trình diễn cho các influencer và thương hiệu. Hành vi so sánh và áp lực khi đăng ảnh được cho là có liên hệ đến các vấn đề sức khỏe tâm thần ở thanh thiếu niên.

Năm 2021, CEO Meta chuyển hướng sang metaverse, cũng là lúc khởi đầu một cơn ám ảnh kéo dài nhiều năm với viễn cảnh người dùng đeo kính cồng kềnh, đi lang thang trong các trung tâm thương mại, văn phòng hay sân khấu ảo. Đó là một canh bạc tốn hàng chục tỷ USD của Meta.

AI sẽ bóp méo kỳ vọng của con người về đời thực

Hào quang chưa thành hình của metaverse nhanh chóng bị làn sóng AI tạo sinh lấn lướt. Tuần trước, tập đoàn vừa ra mắt ứng dụng AI mới dựa trên ý tưởng rằng nội dung do AI tạo ra không nên chỉ nằm trong các cuộc trò chuyện riêng tư, mà cần xuất hiện trên news feed.

Nhưng chatbot AI của Meta đầy rẫy vấn đề, theo Business Insider. Các nhà báo phát hiện ra chúng có thể giả làm nhà trị liệu được cấp phép trên Instagram và thậm chí có các cuộc trò chuyện tình dục với người dùng dưới 18 tuổi. Một phát ngôn viên của Meta cho biết các AI này “được gắn nhãn rõ ràng” và có cảnh báo câu trả lời là do AI tạo ra.

Meta đã tiêu tốn hàng chục tỷ USD cho giấc mơ metaverse và rồi nó lại bị làn sóng AI vượt mặt. Ảnh: Bloomberg.

Họ cho rằng các cuộc trò chuyện nhạy cảm là “giả định” và do công cụ bị lạm dụng. “Chúng tôi đã có biện pháp bổ sung để khiến hành vi lạm dụng khó khăn hơn”, người phát ngôn nói.

Facebook không tạo ra khủng hoảng cô đơn, nhưng đã cung cấp các tương tác nặng về số lượng, nhẹ về chất lượng. Những lần nhấn “thích”, “thả tim” hay lời nhắc chúc mừng sinh nhật thay thế cho những cuộc gọi thật sự. Facebook giống một tờ báo để cá nhân chia sẻ thành tích học tập hay công việc, là nơi theo dõi người yêu cũ và dần trở thành "chiếc máy loan tin đồn" giúp bạn biết ai có con, ai đính hôn và ai sắp chia tay.

Còn AI giống một người bạn tưởng tượng hơn là một người bạn thật sự. “AI giống như nhân vật hư cấu. Nếu hỏi liệu tình bạn với AI có giúp ích hay đem lại sự thỏa mãn, cần hỏi ngược lại. Một nhân vật tương tác hư cấu có thể mang lại điều đó như một tình bạn thật không?”, Hannah Kim, giáo sư triết học tại Đại học Arizona, nói.

Nhân vật hư cấu có thể giúp ta khám phá xã hội, giúp giải trí, nhưng không thể xây dựng một mối quan hệ đa chiều thực sự. Chatbot luôn có mặt và tập trung hoàn toàn vào ta, nhưng nếu lệ thuộc vào chúng, con người có thể bị bóp méo kỳ vọng về bạn bè ngoài đời. “Nếu kỳ vọng như vậy từ con người thật, hậu quả sẽ rất tồi tệ”, Kim nói.