"Có khoảng 90% công ty khởi nghiệp sẽ thất bại, gần 2/3 đóng cửa sau một thập kỷ, một nửa không tồn tại quá 5 năm, 30% thất bại trong vòng ba năm đầu…" những số liệu trên cho thấy mức độ khốc liệt của lĩnh vực khởi nghiệp sáng tạo, được thống kê bởi Cơ quan quản lý doanh nghiệp nhỏ Hoa Kỳ (SBA).
Ở Việt Nam, nơi mà hệ sinh thái hỗ trợ khởi nghiệp vẫn còn non trẻ, số đơn vị có thể trụ lại trên thị trường theo thời gian càng trở nên ít ỏi. Những công ty có khả năng tăng trưởng mạnh mẽ lại càng hiếm hoi, họ trở thành món hàng được săn đón bởi các quỹ đầu tư mạo hiểm cả ở trong và ngoài nước.
BuyMed nằm trong số các startup do người Việt sáng lập có khởi đầu "đáng mơ ước". "Sau 6 năm, chúng tôi đã trở thành công ty lớn," Nguyễn Hữu Minh Hoàng, đồng sáng lập kiêm tổng giám đốc nói.
Đó là thành quả mà ngay chính anh cùng các cộng sự cũng không ngờ tới khi bắt đầu đặt chân vào hành trình khởi nghiệp.
Về bản chất, BuyMed là công ty thương mại điện tử trong lĩnh vực dược phẩm. Mục tiêu ban đầu đơn giản là giúp mọi người có thể tìm mua được nhiều chủng loại thuốc với giá cả niêm yết công khai.
Trước thời điểm BuyMed ra đời, chuỗi cung ứng dược phẩm Việt Nam vốn quen thuộc với mô hình "chợ sỉ", nơi tập trung những nhà phân phối và sản phẩm đa dạng nhất. Hai chợ thuốc sỉ nổi tiếng Hapulico – Hà Nội và Tô Hiến Thành – TP HCM, đóng vai trò hạt nhân cung ứng dược phẩm quan trọng cho cả nước.
Nhưng khi nhu cầu của thị trường ngày càng phình to, hạ tầng chuỗi cung ứng truyền thống không thích ứng kịp, dẫn đến hệ quả là hàng giả, kém chất lượng, giá cả không công khai, bảo quản thiếu tiêu chuẩn… Nút thắt của bài toán phân phối dược phẩm bấy giờ là làm sao để luân chuyển loại hàng hoá đặc biệt từ nguồn cung tập trung đến nhu cầu phân tán trên cả nước một cách hiệu quả?
Sử dụng sức mạnh của công nghệ và dữ liệu, BuyMed đã góp công không nhỏ vào quá trình chuyển đổi chuỗi cung ứng dược phẩm phức tạp của Việt Nam theo hướng hiệu quả hơn, giảm bớt khâu trung gian không cần thiết, và tăng cường tính minh bạch.
Tính đến đầu năm 2025, BuyMed đã mở rộng tầm hoạt động của mình trên ba quốc gia Việt Nam, Campuchia, Thái Lan. Công ty phụ trách phân phối dược phẩm cho khoảng 40 nghìn nhà thuốc, phòng khám, bệnh viện trong khu vực, gồm 32 nghìn cơ sở tại Việt Nam.
Đội ngũ nhân sự vượt mốc 1.000 người, với trụ sở nằm trên tầng 8 Vincom Đồng Khởi – tòa văn phòng hạng A ngay trung tâm Quận 1, TP HCM. Công ty vận hành 5 nhà kho tại ba quốc gia, với doanh số bán hàng xấp xỉ 6.000 tỷ đồng năm 2024, CEO Nguyễn Hoàng tiết lộ.
Đó là giá trị của toàn bộ lượng hàng hóa được luân chuyển thông qua hệ thống của BuyMed, hay trong thương mại điện tử thường dùng GMV (Gross Merchandise Value). Công ty đã tăng trưởng 8.000 lần trong giai đoạn 2018 – 2024, báo cáo nhà đầu tư ghi.
Những số liệu này chứng minh BuyMed không còn là công ty nhỏ, dù cho quãng thời gian tồn tại khiêm tốn.
"Chúng tôi vừa trải qua nỗi đau của tuổi mới lớn," nhà sáng lập nói về năm 2024 của BuyMed một cách ngắn gọn. Có nhiều thứ công ty chưa sẵn sàng khi "lớn một cách đột ngột". Có những kỳ vọng của bản thân đội ngũ, và nhà đầu tư đối với một công ty đã lớn.
Về cơ bản, đó là giai đoạn trắc trở mà công ty nào cũng sẽ gặp phải trong hành trình phát triển của mình. Với BuyMed, điều này đến sớm hơn, và công ty cũng cần nhanh chóng có những điều chỉnh để vượt qua, để phát triển một cách mạnh mẽ hơn.
"Loay hoay tìm lời giải cho nỗi đau mới lớn" cũng chính là nguyên nhân khiến BuyMed có phần chậm lại trong năm qua, nhưng mục tiêu của công ty là "bứt phá" trở lại vào năm 2025, vị CEO cho biết.
Những nỗi đau của tuổi mới lớn là gì?
"Một vấn đề kinh điển là nhân viên trong công ty sẽ có cảm giác về vùng an toàn," anh Nguyễn Hoàng nói. Khi mọi người nghĩ rằng công ty đã lớn, họ sẽ hành động như "người lớn". Điều đó có thể dẫn đến quan liêu, cái gì cũng cần phải có sự đồng thuận cao, dẫn đến bỏ lỡ cơ hội.
Đối với riêng đội ngũ lãnh đạo tại BuyMed, công ty lớn có nghĩa là nhận thêm nhiều kỳ vọng và những ý tưởng mới, khiến họ bị phân tâm.
Được rót vốn bởi nhiều tên tuổi trong lĩnh vực đầu tư mạo hiểm, từ Genesia Ventures, Cocoon Capital, B Capital, cho đến UOB, DFC… Nhiều lần nhóm sáng lập gặp phải tình trạng bất đồng với cổ đông về đường lối tiếp theo của công ty.
Ai cũng có cho mình ý tưởng riêng. Nhiều nhà đầu tư phải đối mặt với áp lực thoái vốn, họ dẫn truyền áp lực đó về phía BuyMed với mong muốn công ty tăng trưởng nhiều hơn nữa, đôi lúc có thể sẽ phải đánh đổi bằng tính bền vững.
Việc cân bằng lợi ích của nhiều nhà đầu tư khác nhau khiến anh Nguyễn Hoàng và các cộng sự nhiều phen phải vật lộn. Nhưng sau cùng, vị CEO 8x nhận ra một điều quan trọng: "Nên tin tưởng vào bản thân mình nhiều hơn, vì không ai hiểu business này bằng mình hết."
Anh chọn lựa hướng đi với tầm nhìn dài hạn, và không đánh đổi bằng mọi giá để đổi lấy tăng trưởng cho BuyMed. "Tôi nghĩ áp lực từ phía các nhà đầu tư không đáng có, nhưng may mắn là chúng tôi đã vượt qua," anh Nguyễn Hoàng chia sẻ.
Thương mại điện tử Việt Nam ước đạt tổng giá trị 24 tỷ USD vào năm 2025, tăng trưởng 22% so với 2023, theo báo cáo của ba tổ chức Google, Temasek, Bain & Company. Con số này được kỳ vọng tiếp tục tăng nhanh trong nhiều năm tới với động lực từ tăng trưởng nền kinh tế, chuyển dịch số hoá thay đổi thói quen mua sắm của người tiêu dùng. Dù cho là một cấu phần của thương mại điện tử và cũng đang bứt phá nhanh chóng, mảng dược phẩm mang trong mình những đặc điểm riêng biệt so với phần còn lại, những thứ cần được hiểu rõ nếu muốn vận hành hiệu quả.
Đầu tiên, dược phẩm là một loại hàng hoá đặc biệt, điều đó ảnh hưởng tới mọi khâu trong quá trình triển khai thương mại điện tử. Ví dụ như đặc thù ngành không quảng cáo online thì phải làm gì? Kho biệt dược cần có tiêu chuẩn ra sao và triển khai thế nào để vẫn có thể chạy được e-commerce? Có nhiều thứ không thể áp dụng những khuôn mẫu của thương mại điện tử hàng hoá thông thường, BuyMed buộc phải tự thiết kế quy trình và phương thức giải quyết tối ưu.
Thứ hai, đối tượng người mua của BuyMed là các bác sĩ, dược sĩ, vì thế công ty sẽ không hiểu được người mua thuốc cuối cùng thực sự nghĩ gì. CEO Nguyễn Hoàng cho rằng hiểu khách hàng là khâu quan trọng nhất trong quá trình phát triển sản phẩm, kế đến phải hiểu công nghệ có thể áp dụng để giải quyết vấn đề như thế nào.
Giai đoạn mới khởi nghiệp BuyMed, vị CEO vừa đảm nhiệm công việc bán hàng, mua hàng, ra chợ sỉ giành giật hàng, tìm kiếm kho bãi phù hợp… Chính điều đó giúp anh hiểu được những nỗi đau của khách hàng khi cần nhập thuốc để phân phối, đồng thời cả những vấn đề của thị trường.
"Việc chọn lựa thuốc nào hoàn toàn phụ thuộc vào người dược sĩ, họ có sức mạnh rất lớn," anh Hoàng tiết lộ. Cách BuyMed phá vỡ những rào cản để xây dựng thành công nền tảng thương mại điện tử đối với dược phẩm là "tìm tận gốc nguyên nhân, và không bị đóng khung bởi những gì đã có".
Sau hơn 6 năm, có thể nói BuyMed đã xây dựng thành công hệ thống thương mại điện tử đối với dược phẩm, và điều đó cũng góp phần thúc đẩy chuyển đổi số trong toàn bộ chuỗi cung ứng ngành dược.
"Số giao dịch mua – bán thuốc tại chợ sỉ, số công ty phân phối – thương mại đều sụt giảm, giá thuốc rẻ hơn, thậm chí chợ sỉ cũng thích ứng để triển khai trên online," anh Nguyễn Hoàng nói về tác động của công ty đối với thương mại dược phẩm nội địa.
Đó là minh chứng rõ ràng cho làn sóng dịch chuyển từ mua bán thuốc B2B (người bán với người bán) theo kiểu truyền thống sang thương mại điện tử, nhờ đó giúp tăng cường cả chất lượng và tính hiệu quả.
Với vai trò hạt nhân chính trong quá trình chuyển đổi cả chuỗi cung ứng dược phẩm, BuyMed đem đến nhiều lợi ích cho những bên liên quan. Đầu tiên, các nhà thuốc mua hàng dễ dàng hơn, nhanh chóng hơn, giá cả tốt hơn từ 5 – 10%, và họ cũng ít khi nào gặp phải tình trạng thiếu hàng như trước kia.
Phía các nhà phân phối và nhà máy sản xuất có thể mở rộng được mức độ tiếp cận tới khách hàng, giảm chi phí bán hàng và logistics lên tới một nửa. Các nhà sản xuất thuốc mới có khả năng ra mắt thị trường nhanh chóng hơn nhờ nền tảng BuyMed, trực tuyến hoàn toàn, thông tin được truyền dẫn ngay tức thì thay vì quy trình in ấn, phân phối cũ.
Khi cả hệ thống hoạt động hiệu quả hơn, với chi phí thấp hơn, người tiêu dùng có cơ hội được mua thuốc với giá rẻ hơn.
Một điểm khác cũng không kém phần quan trọng là chất lượng và tính khả dụng của những loại thuốc đặc biệt. Hay cụ thể hơn, thuốc tiểu đường, tim mạch ngày nay đã có thể được phân phối đến vùng sâu vùng xa, ở những nơi có nhu cầu.
Khởi nghiệp kinh doanh với anh Nguyễn Hoàng và đội ngũ là quá trình thử - sai liên tục. Ở mỗi giai đoạn khác nhau, công ty đều có nút thắt cần giải, từ hệ thống hoá quy trình đặt hàng của nhà thuốc sang trực tuyến 100%, quản lý thuốc bằng mã QR, cho đến mô hình just-in-time fulfillment giúp công ty không cần phải quản lý quá nhiều hàng tồn kho.
Thực tế, số ngày hàng tồn kho của BuyMed luôn được duy trì ở mức dưới một tuần, so với trung bình khoảng ba tháng với các công ty phân phối dược thông thường, CEO BuyMed cho biết. Đó là biểu hiện của sức mạnh công nghệ tích hợp vào bên trong hoạt động của BuyMed.
Không những vậy, công nghệ còn giúp BuyMed giảm thiểu chi phí chìm và tổn thất trong quá trình bảo quản và phân phối dược phẩm, một chỉ tiêu mà các công ty phân phối dược phẩm truyền thống thường bỏ qua, từ đó chuyển đổi hao hụt thành biên lợi nhuận cao hơn.
Thành công tại thị trường trong nước cũng giúp nhóm sáng lập BuyMed có cơ sở để đem mô hình sang các thị trường nước ngoài, đầu tiên là Campuchia, kế đến là Thái Lan.
Khi ở Thái Lan, CEO Nguyễn Hoàng cảm thấy có phần bất ngờ bởi một thị trường dược phẩm phát triển tương đối so với Việt Nam vẫn đang vận hành chuỗi cung ứng theo kiểu truyền thống. Nhưng đó lại là cơ hội của BuyMed.
Đưa mô hình tích hợp công nghệ và chuỗi cung ứng ngành dược phát triển sang các thị trường nước ngoài, qua đó có khả năng biến startup thành công ty tầm cỡ khu vực. CEO 8x tự tin nói rằng: "BuyMed nằm trong số các công ty công nghệ y tế dẫn đầu Đông Nam Á."
"Mảng kinh doanh cốt lõi của BuyMed đang có lợi nhuận, những phần mở rộng thêm như thị trường Campuchia, Thái Lan, chuỗi bán lẻ Circa vẫn đang lỗ. Tổng thể thì công ty vẫn đang lỗ." anh Nguyễn Hoàng không ngần ngại nói về tình hình tài chính của công ty. Nhưng vị CEO cũng bổ sung rằng mục tiêu của BuyMed là sẽ đạt điểm hoà vốn và có lãi vào quý 3 năm nay.
Nhóm sáng lập muốn xây dựng BuyMed trở thành công ty dược phẩm tích hợp theo chiều dọc, hiện nay đang tập trung vào phục vụ phân khúc tiêu dùng (chuỗi bán lẻ Circa). BuyMed đang muốn biến Circa trở thành hình mẫu cho các nhà thuốc truyền thống, để có thể lan tỏa rộng rãi sau này.
Tương lai xa hơn, công ty muốn tham gia vào khâu sản xuất dược phẩm nhằm tạo thành chuỗi giá trị hoàn chỉnh. Nhưng cách tiếp cận của BuyMed không phải cố gắng làm càng nhiều thứ càng tốt, mà ở mỗi khâu CEO Nguyễn Hoàng đều thấy cơ hội để công ty đóng góp giá trị gia tăng. Công ty startup hơn 6 năm tuổi đang có vị thế tốt để thực thi điều đó.
Thách thức chính với BuyMed hiện tại là làm sao công ty có thể phát triển những năng lực mới thành công, cùng lúc giữ đà tăng trưởng cho mảng cốt lõi. Nhóm sáng lập không ngần ngại thử nghiệm từ con số 0 (startup trong lòng startup), hoặc mở rộng thông qua mua bán sáp nhập (M&A), sau đó thêm vào giá trị nhờ tận dụng những thế mạnh của công ty. Mỗi con đường đều có thách thức riêng, đòi hỏi đội ngũ phải liên tục sáng tạo để tìm ra giải pháp.
Trong bối cảnh ngành dược của Việt Nam được phần đa nhận định là cạnh tranh cao, CEO Nguyễn Hoàng lại suy nghĩ theo hướng ngược lại: "Có rất nhiều thứ để làm." Đặc biệt, anh cho rằng Việt Nam có vị thế rất tốt để tăng cường năng lực sản xuất dược phẩm để phục vụ không chỉ thị trường trong nước mà các thị trường quốc tế.
Nhóm sáng lập hình dung BuyMed như một bệ phóng để giúp các nhà sản xuất dược trong nước có thể thực hiện điều đó, sử dụng sức mạnh công nghệ và dữ liệu giúp nhà sản xuất hiểu sâu sắc thị trường, cùng lúc sức mạnh đàm phán và quan hệ quốc tế giúp BuyMed có thể đem về nhiều pattern (mẫu thuốc), chia sẻ và nâng cao năng lực nghiên cứu phát triển của nhà sản xuất thuốc Việt Nam.
Ở chiều ngược lại, BuyMed cũng muốn trở thành điểm đến tin cậy giúp các công ty dược nước ngoài thâm nhập vào thị trường Đông Nam Á một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn. Đó là bức tranh lớn mà CEO Nguyễn Hoàng cùng cộng sự đang tưởng tượng với tương lai của BuyMed. "Một thị trường rộng lớn bao la đang ở phía trước," anh nói.
