Hôm 15-3, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã viện dẫn Đạo luật Kẻ thù nước ngoài lần đầu tiên kể từ Thế chiến II để trục xuất những người có liên quan tới băng đảng Venezuela có tên Tren de Aragua.
Chỉ vài giờ sau, thẩm phán liên bang James Boasberg đã tạm thời chặn quyết định của ông Trump trong 14 ngày để xem xét thêm.
Theo Guardian, đạo luật có từ nhiều thế kỷ trước trao cho tổng thống Mỹ thẩm quyền toàn diện như trong thời chiến, cho phép trục xuất những người không phải công dân Mỹ mà không cần qua hầu tòa liên bang hay tòa án di trú.
Nguồn gốc của Đạo luật Kẻ thù nước ngoàiNăm 1798, khi Mỹ chuẩn bị cho khả năng xung đột với Pháp, quốc hội Mỹ thông qua một loạt luật nhằm tăng phạm vi hoạt động của chính quyền liên bang. Giữa những lo ngại người nhập cư ủng hộ người Pháp, Đạo luật Kẻ thù nước ngoài ra đời, trao cho tổng thống quyền hạn giam giữ và trục xuất những cá nhân không phải công dân Mỹ trong thời chiến.
Trong bài phát biểu nhậm chức, ông Trump nhấn mạnh Đạo luật Kẻ thù nước ngoài sẽ là công cụ chính trong chiến dịch trấn áp nhập cư lậu. Ảnh: USA Today Network
Kể từ đó, Đạo luật Kẻ thù nước ngoài mới được viện dẫn 3 lần: Trong chiến tranh năm 1812, Thế chiến I và Thế chiến II.
Trong Thế chiến II, với nỗi sợ bài người nước ngoài lan rộng khắp nước Mỹ, đạo luật này là một phần cơ sở pháp lý giam giữ hàng loạt người gốc Đức, Ý và Nhật Bản. Theo ước tính, có khoảng 120.000 người gốc Nhật, trong đó có người mang quốc tịch Mỹ, đã bị giam giữ trong thời chiến.
Tại sao ông Donald Trump viện dẫn lúc này?Suốt nhiều năm, ông Donald Trump và các đồng minh lập luận nước Mỹ đang đối mặt với một "cuộc xâm lược" từ người nhập cư bất hợp pháp. Trong bài phát biểu nhậm chức, vị tổng thống nhấn mạnh Đạo luật Kẻ thù nước ngoài sẽ là công cụ chính trong chiến dịch trấn áp nhập cư lậu.
"Bằng cách viện dẫn Đạo luật Kẻ thù nước ngoài năm 1798, tôi sẽ chỉ đạo chính phủ sử dụng toàn bộ quyền lực to lớn của cơ quan thực thi pháp luật liên bang - tiểu bang để loại bỏ sự hiện diện của tất cả băng đảng cùng mạng lưới tội phạm nước ngoài gây tội ác tàn khốc trên đất Mỹ" - ông nói. "Là tổng tư lệnh, tôi có trách nhiệm cao cả bảo vệ đất nước khỏi các mối đe dọa và xâm lược".
Trước đó vào tháng 2, chính quyền ông Donald Trump đã xác định Tren de Aragua và 7 tổ chức tội phạm Mỹ Latin khác là "tổ chức khủng bố nước ngoài".
Phía phản đối nói gì?Phe chỉ trích cho rằng ông Donald Trump đang lợi dụng đạo luật để nhắm vào các tác nhân phi nhà nước, thay vì chính phủ các nước, đồng thời ông viện dẫn đạo luật năm 1798 "bất hợp pháp trong thời bình" để đẩy nhanh tiến độ trục xuất hàng loạt và lách luật nhập cư.
Trong đơn kiện do thẩm phán Boasberg xem xét, Liên đoàn Tự do Dân sự Mỹ và Democracy Forward nêu: "Không thể sử dụng đạo luật này vào thời điểm hiện tại để chống lại công dân Venezuela, một quốc gia không xung đột với Mỹ".
"Viện dẫn đạo luật này trong thời bình để phớt lờ luật nhập cư thường là mang tính lạm dụng" - Trung tâm Công lý Brennan viết, gọi điều này "trái ngược với nhiều thế kỷ thực thi mối quan hệ lập pháp, tổng thống và tư pháp".
