Bài học từ các doanh nghiệp điển hình về chuyển đổi xanh

Mở đầu hội thảo, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Tâm nhấn mạnh, trong bối cảnh quốc tế diễn biến phức tạp, các quốc gia đều đang chuyển mình mạnh mẽ trước làn sóng Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và yêu cầu cấp bách về tăng trưởng xanh, trung hòa carbon.

Với Việt Nam, tiến trình này vừa đặt ra thách thức, đồng thời mở ra cơ hội để đổi mới mô hình tăng trưởng, nâng cao năng lực cạnh tranh và khẳng định vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu. Trong những năm qua, đặc biệt là năm 2025, Việt Nam đã chủ động triển khai nhiều thay đổi chiến lược nhằm thích nghi với thực tiễn và hướng đến phát triển bền vững.

“Chúng ta không chỉ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà còn phải hướng đến phát triển bền vững. Tài chính số và các cơ chế tài chính xanh sẽ là công cụ then chốt để hỗ trợ doanh nghiệp thực hiện chuyển đổi này" - Thứ trưởng cho hay.

Chính sách và động lực chuyển đổi xanh

Các diễn giả đều đồng thuận rằng chính sách là yếu tố tiên quyết để doanh nghiệp tiến hành chuyển đổi xanh. Ông Vũ Thái Trường, Trưởng phòng Biến đổi khí hậu của UNDP Việt Nam, nhận định Việt Nam đang tiếp cận các chuẩn mực quốc tế qua nhiều chính sách mới, từ Luật Bảo vệ môi trường, Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn đến Quyết định 21/2025 về Danh mục phân loại xanh.

Ông Trường lưu ý, Việt Nam đang tiếp cận nhanh chóng các chuẩn mực quốc tế thông qua các chính sách mới như Luật Bảo vệ môi trường, Kế hoạch hành động quốc gia về kinh tế tuần hoàn, và gần đây là Quyết định 21/2025 về Danh mục phân loại xanh. Những bước đi này rất đúng hướng, tạo nền tảng vững chắc để Việt Nam hội nhập vào các thị trường khó tính như Hoa Kỳ, Nhật Bản và EU.

Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh thách thức về năng lực triển khai, đặc biệt đối với các doanh nghiệp vừa và nhỏ, khi họ còn hạn chế về công nghệ, nguồn nhân lực và tài chính. Vấn đề quan trọng hiện nay không phải là tốc độ ban hành chính sách, mà là năng lực quản trị quá trình chuyển đổi xanh một cách hiệu quả. Cần có hướng dẫn kỹ thuật chi tiết, chuẩn hóa dữ liệu và cơ chế hỗ trợ tài chính để doanh nghiệp thực thi thành công.

Bài học từ các doanh nghiệp điển hình về chuyển đổi xanh- Ảnh 2.

Ông Tạ Đức Bình, chuyên gia Viện Chiến lược Chính sách Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, nhìn nhận rõ ba đòn bẩy chính thúc đẩy chuyển đổi xanh.

Thứ nhất, về thể chế, Việt Nam đang chuyển từ vai trò “Nhà nước quản lý” sang “Thể chế dẫn dắt – doanh nghiệp đồng hành”, tạo môi trường pháp lý thuận lợi. Thứ hai, minh bạch hóa và tiêu chuẩn hóa giúp thống nhất nhận thức về dự án xanh, định hướng dòng vốn đúng mục tiêu. Thứ ba, xu thế đầu tư toàn cầu đang chảy mạnh vào các dự án tăng trưởng xanh, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp Việt Nam.

Các thị trường lớn như EU và Mỹ áp dụng cơ chế CBAM và yêu cầu chứng nhận phát thải thấp. Đây vừa là áp lực, vừa là cơ hội để doanh nghiệp Việt chuyển đổi nhằm duy trì năng lực cạnh tranh. Một ví dụ điển hình được ông Bình đưa ra là ngành pin xe điện, nơi pin cũ vẫn còn 70% dung lượng có thể tái sử dụng cho lưu trữ năng lượng tái tạo. Việc tái chế pin theo chuẩn quốc tế không chỉ giảm tác động môi trường mà còn mở ra cơ hội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.

Phát triển bền vững đối với doanh nghiệp không còn là lựa chọn

Chuyển đổi xanh không thể tách rời công nghệ và năng lực vận hành. Ông Thai-Lai Pham, Chủ tịch kiêm Tổng giám đốc Siemens khu vực ASEAN & Việt Nam, giới thiệu về công nghệ Digital Twin – Bản sao số, một giải pháp giúp mô phỏng thực thể vật lý trên môi trường số, từ đó tối ưu hóa thiết kế và vận hành.

Ông Pham cũng nhấn mạnh hiệu quả đầu tư lâu dài: khoản đầu tư ban đầu vào công nghệ có thể được bù đắp nhanh chóng nhờ tiết kiệm năng lượng, nhân lực và tăng hiệu suất vận hành, với thời gian thu hồi vốn chỉ 1-4 năm. Siemens còn cung cấp dịch vụ tài chính thông qua Siemens Financial Services, hỗ trợ khách hàng dự án năng lượng và chuyển đổi số với các hợp đồng cam kết tiết kiệm năng lượng.

Trong ngành bán lẻ, bà Nguyễn Thị Ngọc Huệ, Giám đốc cấp cao AEON Việt Nam, chia sẻ chiến lược phát triển nguồn nhân lực và chuỗi cung ứng bền vững.

Bài học từ các doanh nghiệp điển hình về chuyển đổi xanh- Ảnh 3.

Bà Huệ trình bày chiến lược đồng hành cùng nhà cung cấp qua ba giai đoạn: giới thiệu và đào tạo nhà cung cấp tiềm năng, nâng cao năng lực nhà cung cấp hiện tại, và hỗ trợ nhà sản xuất Việt đạt chuẩn xuất khẩu sang Nhật Bản. Đồng thời, AEON đầu tư vào cơ sở hạ tầng thông minh nhằm tối ưu hóa năng lượng và chuỗi cung ứng, đảm bảo cung cấp sản phẩm chất lượng với giá thành hợp lý cho người tiêu dùng.

"Phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là điều bắt buộc. AEON đặt mục tiêu định hướng hành vi tiêu dùng theo hướng bền vững, ưu tiên sản phẩm tốt cho sức khỏe và môi trường" - đại diện AEON Việt Nam nói.

Tại lĩnh vực sản xuất, ông Chu Văn Phương, Tổng giám đốc Nhựa Tiền Phong, chia sẻ kinh n ghiệm trong việc áp dụng công nghệ xanh cho sản phẩm ống nhựa với tuổi thọ 30-50 năm.

Ông Phương cho hay, Nhựa Tiền Phong tái sử dụng 100% phế liệu trong sản xuất, cam kết không xả thải ra môi trường. Các dòng sản phẩm đã đạt chứng nhận ‘4 Tích Xanh’ của Hội đồng Công trình Xanh Singapore.

Trong lĩnh vực bất động sản, ông Lee Leong Seng, Giám đốc phát triển Bất động sản Nhà ở Keppel Việt Nam, cho biết Keppel đã ứng dụng các giải pháp thiết kế xanh ngay từ dự án nhà ở đầu tiên tại TP.HCM năm 2009 và gần đây áp dụng công nghệ bê tông CarbonCure để khoáng hóa CO2, giảm phát thải tương đương trồng 19.000 cây xanh trong vòng 10 năm. Ngay từ dự án nhà ở đầu tiên, doanh nghiệp này đã đạt giải thưởng Tiêu chuẩn Xanh. Việc ứng dụng công nghệ mới giúp giảm phát thải và nâng cao giá trị bền vững cho cư dân và cộng đồng.

Ở khối ngành tiêu dùng nhanh, ông Larry Lee Chio Lim, Phó Tổng giám đốc SABECO, trình bày cách công ty tiên phong trong chuyển đổi năng lượng, quản lý nước và bao bì tuần hoàn.

Ông cho biết: “Chúng tôi đã sử dụng 40,54% năng lượng tái tạo, giảm 9,3% khí thải nhà kính, cải thiện 7,3% cường độ sử dụng nước và 64,22% chất thải được chuyển hướng khỏi việc xử lý. 100% bao bì sơ cấp có thể tái chế hoặc tái sử dụng.”

Bài học từ các doanh nghiệp điển hình về chuyển đổi xanh- Ảnh 4.

Ông Larry Lee Chio Lim cũng nhấn mạnh vai trò của doanh nghiệp "đầu tàu": ngành công nghiệp chiếm hơn 50% tổng mức tiêu thụ năng lượng, do đó nếu các doanh nghiệp lớn tiên phong, toàn bộ chuỗi cung ứng sẽ được thúc đẩy. Bên cạnh các con số về hiệu quả năng lượng và bao bì, SABECO còn tập trung vào tác động cộng đồng, triển khai các chương trình hỗ trợ nông thôn, cứu trợ thiên tai, và phát triển thanh thiếu niên, củng cố mối quan hệ giữa doanh nghiệp và cộng đồng.

“Với chính sách, quan hệ đối tác đúng đắn và cam kết chung, Việt Nam không chỉ đạt được quá trình chuyển đổi xanh mà còn sẽ dẫn đầu quá trình này,” ông khẳng định.

Những ví dụ này cho thấy ứng dụng công nghệ vào chuyển đổi xanh không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành mà còn gia tăng giá trị lâu dài, đồng thời củng cố thương hiệu và niềm tin với khách hàng.

Một điểm nhấn quan trọng khác là tài chính xanh và khả năng huy động vốn quốc tế cho doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt trong lĩnh vực năng lượng tái tạo.

Ông Trịnh Hà, chuyên gia chiến lược Exness Investment Bank, nhận định: Các dự án điện gió và mặt trời đang có điều kiện rất thuận lợi để huy động vốn quốc tế. Ví dụ, PC1 đã huy động vốn từ ADB với lãi suất 4-5% cộng chi phí thu xếp thấp. Việt Nam cần tận dụng các gói vay ưu đãi và phát hành trái phiếu xanh để thúc đẩy đầu tư.

Ông Hà nhấn mạnh, nhu cầu vốn lớn cho Quy hoạch điện VIII và khung giá điện mới, trong khi nguồn lực trong nước có hạn. Do đó, doanh nghiệp Việt Nam cần linh hoạt trong việc tiếp cận nguồn vốn quốc tế, vừa nâng cao tỷ suất hoàn vốn vừa tăng cường khả năng cạnh tranh.

Hội thảo với các phiên thảo luận sôi nổi cho thấy một bức tranh toàn cảnh về chuyển đổi xanh và tài chính số tại Việt Nam, từ chính sách, công nghệ, đến cơ hội huy động vốn quốc tế, cũng như nêu bật một thông điệp rõ ràng: chuyển đổi xanh không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp Việt Nam phát triển bền vững trong kỷ nguyên hội nhập toàn cầu.