Báo động giun rồng đã có ở Việt Nam
TS.BS Đỗ Trung Dũng, Trưởng khoa Ký sinh trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, cho biết, các bệnh ký sinh trùng mới nổi, tái nổi đang có xu hướng gia tăng tại nước ta. Đáng chú ý có cả những bệnh hiếm gặp như nhiễm giun rồng.
Từ năm 2021 đến nay, nước ta ghi nhận 24 trường hợp tại 5 tỉnh thành gồm Yên Bái, Phú Thọ, Hòa Bình, Thanh Hóa và Lào Cai.
"Cả thế giới hiện cũng chỉ ghi nhận vài chục ca mỗi năm, phổ biến tại các nước châu Phi. Tại Việt Nam, bệnh mới xuất hiện vài năm gần đây. Đây là một trong những loại giun dài nhất trong cơ thể người, từ 70 đến 120cm", PGS Dũng chia sẻ.
Đáng chú ý từ khi nhiễm giun đến khi có triệu chứng là khoảng 12 tháng, trong thời gian này bệnh nhân không có triệu chứng.
Hình ảnh giun rồng ký sinh trong cơ thể bệnh nhân (Ảnh: CDC Hòa Bình).
Trường hợp bệnh nhân nam 48 tuổi, tại TP Hòa Bình (Hòa Bình) là một ví dụ. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật (CDC) tỉnh Hòa Bình, trong gia đình có 2 người là bệnh nhân và vợ. Bản thân bệnh nhân sức khỏe tốt, không đi nước ngoài, không đi làm ăn xa.
Trong sinh hoạt, bệnh nhân có thói quen hay ăn gỏi cá, rau sống, gia đình nuôi chó nhiều năm nay. 20 năm trước, bệnh nhân đi rừng thường hay uống nước lã tại các khe, suối.
Khoảng tháng 10/2023, bệnh nhân có biểu hiện ngứa ở đầu gối trái, đùi phải, lưng, gãi và nổi sần trên mặt da. Ngày 19/10/2023, bệnh nhân bôi thuốc Tomax, sau bôi 2-3h bệnh nhân sưng tấy vết ngứa dọc đùi lên bẹn.
Ngày 20/10/2023, bệnh nhân đến phòng khám gần nhà và được chẩn đoán là viêm da dị ứng, dùng thuốc bôi thấy giảm ngứa và các vết xước do gãi se lại đóng vẩy. Bệnh nhân ngứa và cạy vảy ở gối trái ra thấy dây trắng. Bệnh nhân kéo giun ra được 10-15cm, nhưng nghĩ đó là gân nên lấy kéo cắt đi và vứt vào túi rác.
Cùng ngày bệnh nhân đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Hòa Bình khám sau đó được giới thiệu sang một đơn vị xét nghiệm. Kết quả cho thấy bệnh nhân nhiễm sán chó mèo.
Sau đó, bệnh nhân được giới thiệu xuống Bệnh viện Đặng Văn Ngữ (Hà Nội). Tại đây, anh được chẩn đoán nhiễm giun rồng.
Sau khi nhận được thông tin từ khoa Ký sinh trùng, Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương về việc có ca bệnh nhiễm giun rồng (Dracunculus medinensis) tại TP Hòa Bình, ngày 25/2, CDC tỉnh phối hợp với Trung tâm Y tế Thành phố Hòa Bình tổ chức điều tra, giám sát ca bệnh.
Tại thời điểm này, bệnh nhân không có vết xước mới, vùng tổn thương cũ đã thành sẹo, thâm tím, sờ nắn từ vùng tổn thương, xung quanh không thấy dấu hiệu của ký sinh trùng ký sinh dưới da.
Bệnh nhân đã được tư vấn, hướng dẫn cách lấy giun ra khỏi cơ thể tại các tổn thương đang sưng tấy, vệ sinh ổ tổn thương nơi đã lấy giun ra. Trung tâm Y tế Thành phố Hòa Bình, trạm y tế phường tiếp tục theo dõi, hỗ trợ bệnh nhân.
Cần ăn chín uống sôi để phòng nhiễm giun, sán
Theo PGS Dũng, trước đây nhiễm giun rồng khá phổ biến trên thế giới, nhưng hiện chỉ lưu hành phổ biến ở các nước châu Phi. Hiện nay không có phương pháp chẩn đoán sớm hay điều trị bằng thuốc, mà chỉ đợi giun tự chui ra ngoài, sau đó từ từ lấy giun ra. Ca bệnh đầu tiên được phát hiện tại nước ta là ở Yên Bái.
Loại giun rồng ở Việt Nam chỉ tương tự như loài giun rồng mà các bệnh nhân ở châu Phi nhiễm phải chứ không giống hoàn toàn.
Nguy hiểm ở chỗ, giun có thể chui vào các vị trí khác như các ổ khớp, cột sống rồi bị chết, vôi hóa gây ra tình trạng cứng khớp, liệt vì giun chui vào cột sống.
TS.BS Hoàng Đình Cảnh, Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương, cho biết thêm, những năm gần đây các bệnh do ký sinh trùng ngày càng gia tăng.
Chẳng hạn, thống kê trong năm 2024, cho thấy, trong số các bệnh ký sinh trùng đến khám tại Bệnh viện Đặng Văn Ngữ, nhiều nhất là ấu trùng giun đũa chó, có đến hơn 19.500 lượt khám, tăng hơn 25%. Tương tự, có hơn 2.200 lượt khám vì bệnh sán dây chó, tăng hơn 174%, bệnh giun đầu gai với 156 lượt khám, tăng 105%.
TS.BS Hoàng Đình Cảnh, Viện trưởng Viện Sốt rét - Ký sinh trùng - Côn trùng Trung ương (Ảnh: N.P).
2 tháng đầu năm, bệnh viện tiếp nhận điều trị 22 ca nhiễm ấu trùng sán lợn, 17 ca sán lá gan lớn, 1 ca sán lá phổi, 4 ca giun lươn, 1 ca sán lá gan nhỏ, 11 ca sán dây chuột.
Theo TS Cảnh, ký sinh trùng dừng ở đâu thì gây bệnh ở đó, phổ biến là ngoài da, ấu trùng dừng ở da sinh sôi gây tổn thương ngứa da. Vị trí hay gặp nữa là gan, có thể phát triển thành ổ, hình ảnh trên siêu âm có thể nghi ngờ ung thư. Thực tế đã có bệnh nhân mổ để cắt khối u thì phát hiện hóa ra là ổ sán.
Vị trí thứ 3 là ở não, một năm tại Bệnh viện Đặng Văn Ngữ, các bác sĩ phát hiện đến 30 ca bị sán não. Những trường hợp này thường bị chẩn đoán nhầm thành u não, rối loạn tâm thần vì bệnh gây triệu chứng đau đầu, ảnh hưởng đến học tập…
Vị trí thứ 4 là ở mắt, ấu trùng chui vào đáy mắt gây tổn thương mắt, không điều trị sớm có thể dẫn đến mù lòa.
Bệnh diễn biến âm thầm, lặng lẽ nên nhiều người dân không đi khám. Vì thế, ông hy vọng Việt Nam xây dựng kế hoạch dài hạn để kiểm soát các bệnh này.
Để phòng nhiễm giun rồng hay các loại giun sán, ký sinh trùng khác, chuyên gia lưu ý người dân phải ăn chín uống sôi. Giun rồng hay có trong các loại cá nước ngọt, ếch, nhái, rắn…
Để đáp ứng nhu cầu sử dụng dịch vụ y tế chất lượng cao, đồng thời người bệnh được hỗ trợ đăng ký khám bệnh và thực hiện chỉ định cận lâm sàng, giảm thời gian chờ đợi, Bệnh viện Đặng Văn Ngữ triển khai khu khám chữa bệnh theo yêu cầu từ ngày 10/3.
