Báo chí Trung Quốc phấn khích với DeepSeek
Năm 2022, dưới bút danh "chú heo con bình phàm", Lương Văn Phong - nhà sáng lập công ty khởi nghiệp trí tuệ nhân tạo (AI) DeepSeek đã âm thầm quyên góp 138 triệu nhân dân tệ (19 triệu USD) cho các tổ chức từ thiện của Trung Quốc.
Vào ngày 28/1 năm đó, quỹ đầu cơ High-Flyer Quant của Lương ra tuyên bố phủ nhận việc giao dịch lượng tử của quỹ này là nguyên nhân khiến cổ phiếu Trung Quốc lao dốc.
Ba năm sau, DeepSeek, công ty tách ra từ High-Flyer, trở thành tiêu đề trên truyền thông khi thực sự làm chao đảo thị trường chứng khoán Mỹ. Vào ngày 27/1, một đợt bán tháo lớn đã xóa sổ gần 1 nghìn tỷ USD cổ phiếu công nghệ, bao gồm 600 tỷ USD chỉ tính riêng từ Nvidia.
Chất xúc tác đến từ sự ra mắt mô hình R1 của DeepSeek, diễn ra chỉ vài tuần sau khi công ty công bố mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) V3 truyền thống. Các mô hình được đánh giá là có hiệu suất ngang ngửa các sản phẩm của OpenAI với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ, khiến thị trường rơi vào sự hoài nghi về mức định giá cao của các công ty chip và AI đến từ Mỹ đang bị thổi phồng.
Nhà đầu tư mạo hiểm Marc Andreessen ở Thung lũng Silicon ca ngợi mô hình R1 là "khoảnh khắc Sputnik" của AI, ám chỉ thời điểm Liên Xô phóng vệ tinh đầu tiên vào không gian, thúc đẩy cuộc đua vũ trụ với Mỹ.
Nhà phân tích Peter Milliken của Deutsche Bank cho biết "đây giống như khoảnh khắc Sputnik của Trung Quốc nhiều hơn", cho thấy sức mạnh tổng thể của quốc gia này về khả năng và đổi mới AI.
Báo chí Trung Quốc khi ấy rất phấn khích. Hãng thông tấn chính thức Tân Hoa Xã viết trong một bài xã luận tuần này rằng DeepSeek "dự kiến sẽ tạo ra một làn sóng đổi mới AI" giúp đẩy nhanh quá trình xây dựng một hệ sinh thái công nghiệp tự chủ và có thể kiểm soát.
Science and Technology Daily, tờ báo thuộc chủ quản Bộ khoa học Trung Quốc, cho biết bước đột phá của DeepSeek đã thách thức "quyền bá chủ về tính toán" của phương Tây.
"DeepSeek giống như một luồng sáng mạnh xuyên qua màn sương mù", tờ báo mô tả. Rao Yi, một nhà khoa học về sự sống nổi tiếng của Trung Quốc, gọi DeepSeek là phát minh vĩ đại nhất của nước này kể từ Chiến tranh thuốc phiện vào những năm 1840, trong khi một giám đốc điều hành công nghệ quả quyết DeepSeek có thể thay đổi vận mệnh quốc gia của Trung Quốc.
Bước đột phá của DeepSeek diễn ra khi Trung Quốc bị Mỹ dồn vào chân tường trong cuộc cạnh tranh về AI kể từ khi OpenAI ra mắt ChatGPT vào cuối năm 2022.
Mỹ đã thắt chặt kiểm soát xuất khẩu các chip tiên tiến sang Trung Quốc, đặc biệt là các bộ xử lý đồ họa (GPU) của Nvidia được coi là không thể thiếu trong việc đào tạo các mô hình AI, tước đi của Trung Quốc những vũ khí mạnh nhất trong cuộc chiến.
DeepSeek-R1 đã thiết lập lại câu chuyện bằng cách phá vỡ quan niệm về số tiền cần có để trở thành công ty dẫn đầu trong lĩnh vực AI.
Các quan chức cấp cao của Trung Quốc, bao gồm cả bí thư đảng cộng sản Quảng Đông Hoàng Côn Minh, chia sẻ niềm hân hoan chiến thắng của các giám đốc điều hành và giới doanh nghiệp, xóa tan cảm giác tự ti và nghi ngờ kể từ khi ChatGPT ra mắt.
Tilly Zhang, nhà phân tích của công ty dịch vụ tài chính Gavekal, lưu ý DeepSeek cho thấy các công ty Trung Quốc đang có những bước tiến đáng kể trong đổi mới phần mềm, giảm bớt những hạn chế do các biện pháp kiểm soát xuất khẩu do Mỹ áp đặt.
"Cuộc đua giành vị trí dẫn đầu về AI không còn chỉ là về việc ai có quyền truy cập vào những con chip tốt nhất, mà là ai sử dụng chúng một cách tốt nhất", Zhang cho biết.
DeepSeek vẫn khiêm tốn
Ở trong nước, sức ảnh hưởng của DeepSeek đã tăng vọt, biến thứ mà một số người từng gọi là "dự án phụ" của quỹ đầu cơ ít người biết đến thành nguồn tự hào dân tộc và sức mạnh công nghệ. Nó đã nhanh chóng trở thành trung tâm của ngành công nghiệp AI hỗn loạn của Trung Quốc. Từ các nhà phát triển GPU đến các nhà cung cấp dịch vụ đám mây đều tôn vinh công ty khiêm tốn này.
Giữa tất cả sự chú ý, DeepSeek vẫn giữ thái độ khiêm tốn. Văn phòng của công ty tại một khu thương mại ở trung tâm thành phố Hàng Châu đã trở thành thánh địa cho các nhà báo công nghệ và người tìm việc, trong khi quê hương của Lương chào đón doanh nhân như một người hùng khi anh trở về trong kỳ nghỉ Tết Nguyên đán. Tuy nhiên, công ty vẫn tránh quảng bá quá nhiều, giữ im lặng về những tin đồn và thành tích của chính mình.
Trong một cuộc phỏng vấn sớm với hãng truyền thông công nghệ Trung Quốc địa phương 36Kr, sau khi ra mắt DeepSeek-V2 vào tháng 5 năm 2024, Lương bày tỏ sự thất vọng khi các công ty Trung Quốc không muốn tiến hành nghiên cứu vượt ra ngoài giới hạn.
"Trung Quốc phải là một bên đóng góp cho sự đổi mới toàn cầu và không phải lúc nào cũng được hưởng lợi miễn phí", ông nói, đồng thời chỉ ra rằng sự đổi mới được thúc đẩy bởi sự tò mò và mong muốn sáng tạo, chứ không chỉ là nhu cầu kinh doanh.
Trong hồ sơ được chia sẻ rộng rãi về Lương và DeepSeek, công ty khởi nghiệp này được mô tả là "trường hợp cực đoan của chủ nghĩa lý tưởng công nghệ", với người sáng lập có tầm nhìn rõ ràng về việc thay đổi thế giới thông qua sự đổi mới.
Không còn là một "chú heo con bình thường", mọi ánh mắt đều đổ dồn về Lương, vì hiện tại anh đang đi đầu trong cuộc cách mạng AI của Trung Quốc.
