Trong đó, First Brands có thể đã tích tụ tới 10 tỷ USD nợ, bao gồm cả khoản vay ngoài bảng cân đối. Diễn biến bất ngờ này khiến nhiều nhà đầu tư bàng hoàng và bắt đầu đặt nghi vấn về sự lỏng lẻo trong quy trình thẩm định tín dụng đang diễn ra trên thị trường.
Tricolor từng được các cơ quan xếp hạng tín nhiệm trao cho mức “triple-A”, mức cao nhất, nhờ khả năng huy động vốn thông qua việc “gói” các khoản vay mua ô tô có rủi ro cao thành trái phiếu.
Trong khi đó, First Brands cũng dễ dàng tiếp cận nguồn vốn thông qua hình thức thế chấp các hóa đơn chưa thanh toán cho các quỹ đầu tư chuyên biệt. Chỉ tháng trước, công ty này vẫn đang chuẩn bị huy động thêm 6 tỷ USD nợ mới. Tuy nhiên, giờ đây First Brands đang chạy đua tìm kiếm gói tài chính “giải cứu khẩn cấp” để lấp đầy khoảng trống thanh khoản nghiêm trọng, mà nỗ lực này có thể dẫn đến việc nộp đơn phá sản.
Hai vụ việc phản ánh những vết rạn nứt ngày càng lớn trong hệ thống tín dụng dựa trên tài sản ở Mỹ, nguồn vốn thay thế ngày càng quan trọng cho người tiêu dùng và doanh nghiệp kể từ khi các ngân hàng truyền thống rút lui sau khủng hoảng tài chính 2008.
Một nhà đầu tư vừa bán tháo trái phiếu liên quan đến Tricolor tuần trước đã gọi đây là “một trong những cú sụp đổ tồi tệ nhất từng chứng kiến trong thị trường chứng khoán đảm bảo bằng tài sản (ABS)”.
Một nhà đầu tư khác, người cũng đã rút khỏi danh mục có các khoản vay được Tricolor, cho biết họ hoàn toàn bất ngờ khi JP Morgan Chase, một trong những ngân hàng lớn nhất thế giới, lại để lọt dấu hiệu bất thường trong các báo cáo tài chính của Tricolor.
Vụ việc của Tricolor càng trở nên nghiêm trọng hơn khi công ty này hiện đang bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra về hành vi gian lận. Còn First Brands từ lâu đã bị một số nhà đầu tư đặt câu hỏi về tính minh bạch tài chính, đặc biệt là cách công ty sử dụng các khoản vay bảo đảm bằng hóa đơn - một hình thức vay ngoài bảng rất khó giám sát.
Chính vì sự kín đáo này, khi khủng hoảng nổ ra, các nhà cho vay chỉ kịp nhận ra khi giá trị các khoản nợ lao dốc không phanh.
Không chỉ các quỹ chuyên biệt, nhiều ngân hàng lớn cũng bị cuốn vào vòng xoáy. JP Morgan Chase, Fifth Third cùng một số tổ chức tài chính khác đang đối mặt với khả năng mất trắng hàng trăm triệu USD cho vay liên quan đến danh mục nợ ô tô của Tricolor. Một số bên cho vay hiện đã cố gắng tịch thu xe từ các khoản vay thế chấp nhằm thu hồi phần nào vốn.
Điều khiến giới tài chính lo ngại là cả 2 công ty đều hoạt động trong lĩnh vực tài chính đảm bảo bằng tài sản, một lĩnh vực tưởng chừng an toàn và minh bạch. Trong mô hình này, các khoản vay như nợ thẻ tín dụng, hợp đồng thuê tàu hỏa, tấm pin năng lượng mặt trời hay bản quyền âm nhạc được gom lại, “gói” thành chứng khoán và bán cho nhà đầu tư.
Nhiều tổ chức từng tin rằng, so với các khoản vay cho công ty xếp hạng thấp (junk-rated loans), tài sản bảo đảm mang lại mức độ an toàn cao hơn. Nhưng sự sụp đổ nhanh chóng của Tricolor và First Brands đã khiến niềm tin đó sụp đổ.
Thị trường tài chính Mỹ hiện đang chứng kiến làn sóng gia tăng các sản phẩm tín dụng sáng tạo, đặc biệt được thúc đẩy bởi các “ông lớn” phố Wall như Apollo Global Management hay KKR. Sự phát triển mạnh mẽ này từng giúp các tổ chức cho vay phi ngân hàng như Tricolor mở rộng quy mô nhanh chóng, hưởng lợi lớn từ làn sóng trái phiếu đảm bảo bằng khoản vay ô tô. Tuy nhiên, khi rủi ro lộ diện, sự tin tưởng vào sản phẩm này đang bị lung lay.
Dù vậy, giới đầu tư vẫn chưa hoàn toàn quay lưng với phân khúc tín dụng dựa trên tài sản. Goldman Sachs tuần này vẫn chuẩn bị chào bán danh mục 300 triệu USD nợ thẻ tín dụng dưới chuẩn từ công ty tài chính công nghệ Mission Lane.
Dylan Ross, giám đốc bộ phận tài chính đảm bảo bằng tài sản của TCW, nhận định rằng thị trường vẫn ổn định. “Rất ít sản phẩm có xếp hạng đầu tư bị thiệt hại kể từ khủng hoảng tài chính 2008. Bản thân mô hình chứng khoán hóa không phải là vấn đề,” ông nói.
Tuy nhiên, giáo sư Tomasz Piskorski từ Trường Kinh doanh Columbia cảnh báo, thất bại của Tricolor có thể khiến nhà đầu tư trở nên thận trọng hơn, các tổ chức xếp hạng sẽ soi xét kỹ hơn từng thương vụ, kéo theo khả năng hạn chế nguồn cung tín dụng trong tương lai.
Tham khảo FT
